დასაწყისი _
*
ყველა მთავრობა
ჩემთვის გახლდათ დედინაცვალი
არ მინდა ”იდეაფიქსით” შეპყრობილ ადამიანს ვემსგავსო, მაგრამ უნდა ვაღიარო, ვწუხვარ, რომ ჩემეული ძიების მოტივი, სხვათა შემწედ ვერ ვაქციე…
უნდა შევიცნო, უნდა ამოვხსნა,
საიდან მოველ, და რა საგზალით…
წინა კარის დასასრულს ”მინაწერ” ლექსიდან ორიოდე სტრიქონი სევდიანად წარმოვთქვი:
უცაბედად გავითავისე, რომ, ამის ამოხსნა თეორიულადაც კი, ვერვინ შეძლო… რა თქმა უნდა, დედამიწაზე უფლის ხანმოკლე თავგადასავალს, თუ არ მვიღებთ მხედველობაში… ”ერთი ღმერთი ორი გონებითა, ორითა ნებითა და ორითა საქმითა…” ჰო, მაგრამ ის ღვთიური არსი, ხომ ყოველი ჩვენთაგანისთვის მიუწვდომელია, ან იქნებ ვერ ვამჩნევთ და ზოგჯერ ჩვენშიც შეინიშნება ”გასხივოსნება”. არადა, თავად ღმერთთან თვალთმაქცობა დასაბამიდან დაგვჩემდა… როგორც მკვლევარები აღნიშნავენ ბიბლიაში მრავლადაა მსგავსი ეპიზოდები… ადამმა ევას, ევამ გველს… თითქოსდა, სრულიად შემთხვევით ფაქტზეა საუბარი, როცა ადამმა ვაშლი ჩაკბიჩა და სიშიშვლე იგრძნო…
მაგრამ ადამიანები დღეს, ედემისეული განცდით სიშიშვლეს, ნამდვილად ვერ გრძნობენ. თორემ ერთმანეთის დანახვა, თითქმის ყოველ წამს უნდა რცხვენოდეთ… ამ ბოლო დროს, ჩვენი დაუდევრობით, რაც ჩვენ, ჩვენს ქვეყანას დავმართეთ… მაგრამ ყოველივე შედარებითია, ერთნი მეტისმეტად შეგნებულად იდგნენ და დგანან უკეთურთა სამსახურში, თორემ უცოდველი და ანგელოზი არც არავინაა…
2007 წელს, ჩემს ბლოგზე გამოქვეყნებული ”ხატოვანი მოტივაციების” გამოცემულ ნომერთა ანოტაციების მიმოხილვაში ვკითხულობთ:
”ხატოვანი მოტივაციები” ლიტერატურულ-შემეცნებითი ჟურნალი
the
magazine "Image-Bearing Motivations"
ლიტერატურულ-შემეცნებითი ძიებანი...
მწიგნობართა მოსაზრებანი და სახოვანი ეპიზოდები...
ხასიათის, ქცევების თუ მათ განმსაზღვრელ მიზეზთა ”შეფერადება” და
სახეების მეტამორფოზა _
ფსიქოლოგიური სილუეტები.
...თემატური მოტივები და
წიაღსვლები... აზრთა შედგენა-დაპირისპირებისა და მოტივაციების ხატოვანი ნიმუშები... მტკიცებანი და არგუმენტები... შემოქმედებითი საწყისის გაღრმავება და მხატვრული ფანტაზიით აღმოცენებული მეცნიერული წინასწარხედვა... მხნეობა და სააზროვნო წესრიგი...
”წაიკითხეთ პატარებთან ერთად” ბიბლიოთერაპიის პასაჟები... პუბლიცისტური ტროპები...
და ერთგან ჩემს გულისტკივილს ამგვარად ვამხელ:
დამოუკიდებელი აზრის დატირება
ყველა მთავრობა
ჩემთვის გახლდათ დედინაცვალი,
ზოგი პრისტავი, ზოგი ნაცვალი,
კომსტრუქტურიდან
ეროვნულზე ცანგალ-ცანგალით,
პერმანენტულად გარდამავალი...
მედროვეთ ყველგან
და ყოველთვის ჰყავდათ მსტოვრები,
წრფელი იდეის მოერიშე,
ყალბად ამგდები,
თუმც ბევრს ებოძა მედალ-ორდენი,
წმენდაში მოხვდნენ
აქტიური ”სამეულებიც”...
მერე მოვიდნენ სხვაფრივ ფარულნი,
ჩუმად ლაღნი და ჩუმად სწავლულნი,
მათშიც ერია კაცი გამგები,
იმპერიულად
”ეროვნული” ჰქონდა ზრახვები...
ინფორმაციის უძღებ ბადეში,
ახლა ყველანი გავხდით მძევლები,
მავანს ჩაუდგეს თავში ”მოდემი”
და გახდა წევრი უცხო ორდენის...
ყველა მთავრობა
ჩვენთვის გახლდათ დედინაცვალი,
ზოგი პრისტავი, ზოგი ნაცვალი,
გლობალურ ქსელით
საქართველოს სარჩოს გამტანი,
პერმანენტულად გარდამავალი...
11.07.1998
ოღონდ, არვინ იფიქროს, რომ მე იმ ხალხზე ვიყო გადამტერებული, ვისთვისაც ყველა მთავრობა დედიკუნა თუ მამიკუნა იყო და არის, და არც ზოგი თვალთმაქცი რძლისა თუ სიძის გამოაშკარავებას ვაპირებ...
უბრალოდ, ერთმა გამოცდილმა კაცმა მითხრა, ვინ როგორც ახერხებს, ისეთი გარემოცვა ყავსო...
ამაზე შემდეგ...
ასე რომ ახლა საყოველთაოდ ცნობილი ”ქველმოქმედ
Google-ის” მეშვეობით ვაგრძელებთ შებაასებას, სხვათა ნააზრევის დამუღამების თუ უბრალოდ ინტერნეტში გზააბნეულ მკითხველთან ურთიერთობის მოიმედე...
შევეცდებით რა, ჟურნალში წარმოდგენილი რუბრიკებიდან გარკვეული მასალების ”განახლებას”, მივადევნებთ შესაბამის კომენტარებს და თუ მკითხველიც იაქტიურებს, შესაძლოა ვითანამშრომლოთ კიდეც...
ღმერთმა ქნას, ქართველობის და სხვა ეროვნების, ამ მიწა-წყლის ღირსეულ შვილთა სასიკეთოდ ახდეს მომავალი...
მე და ჩემისთანები კი იმით დავიიმედებთ თავს, რომ არის შემთხვევები, როცა გარკვეული მოსაზრებიდან გამომდინარე დედინაცვალიც ცდილობს ადამიანური სითბო აგრძნობინოს მშობლიურ სითბოს დანატრებულ ”ობლებს”...
ამჯერად, უფრო ლოიალური ვარ ამ თემის მიმართ, რადგან თუ ფიგურალურად გამოვხატავთ, ჩვენ ყველას ნივრის ნაქურჩალი დავგრჩა, ანუ ქართველობის დიდი ნაწილი ნანატრ ”თავისუფლებაში”, რომ გადავეშვით, მსუბუქად, რომ ვთქვათ, მარტივად გაბრიყვებულნი აღმოვჩნდით… აუზში წყალი არ იყო.
დროა, კარლ იუნგის ბრძნული შეგონება, ისევ გავიხსენო:
”…ჩვენ, ბევრი რამით ვართ დამოკიდებული ჩვენს ისტორიაზე. ჩვენს ჩამოყალიბებაზე ზეგვლენას ახდენს განათლება, მშობლების გარემოცვა. რომლიც ყოველი თვალსაზრისით, როდია პირადული. იგი მოიცავს გათვალისწინებელ ფაქტორებსაც. ადამიანთა წინასწარგანწყობებს ისტორიული იდეები ქმნიან, ანუ ყოველივე ის, რასაც მე ”დომინანტებს” ვეძახი. ისინი ფსიქოლოგიის ყველაზე მთავარი ფაქტორებია. ჩვენ არ ვეკუთვნით დღევანდელ ან ხვალინდელ დღეს. ჩვენში მთელი კაცობრიობის ისტორიაა…”
_დიდი ხანი არაა, რაც კაცობრიობა უნიტაზზე ამაღლდა…_თითქოსდა ნიშნისმოგებით შემახსენა, ჩემმა ქვეცნობიერმა.
იცის ხოლმე ასე, ზოგჯერ ხუშტური, რომ წამოუვლის, ისეთ რამეს დაგიხეთქებს, შეიძლება საფიქრალიც გაგიჩინოს, ზოგჯერ გამხიარულდები კიდეც,
ადრე, ბევრად უფრო მეტად ახერხებდა ჩასაფრებას და თავდასხმას. არა, ”ჩასაფრება” მისი ჩვეული მდგომარეობა გახლდათ… ცნობიერში შხამის ჩასატოვებლად კი, შესაფერი წამი უნდა მოეხელთებინა. ჩემის აზრით, ქვეცნობიერში ქვემძრომი ემოციები, რეალურ ვითარებისდა მიხედვით აღძრულ იმედგაცრუებას, ორჭოფობას, სასოწარკვეთას, სიბრაზეს ერთმანეთს ქაოსურად შეახლის და ექსპერიმენტებით ერთობა… შიგადაშიგ, ავბედითი აზრებით ახერხებს ჩვენი ცნობიერების ”დაბომბვას”. ვითომდაც, კაი მზრუნველ მეგობარივით, მოსალოდნელი უბედურების შესახებ გაფრთხილებს… რათა გუნება მოგიშხამოს… მოკლედ ”შესაძლებლობის ფანჯარა” თუ მიეცა, შანს არ გაუშვებს.
ჰოდა, თუ ფსიქიკას ლოცვით გაწვრთნი, დამცავ ზღუდესაც აღმართავ… ასევე კარგი იქნება, თუ მისი (ქვეცნობიერის) ქვემძრომი გამოხდომების მიმართ, საფიქრალში დამცინავ განწყობას განავითარებ… ანუ, დაიკარგე აქედან! ერთი შენიც! გააყოლე რა… (არჩევანი თქვენზეა…)
და არაცნობიერში ქვემძრომი ემოციები, აგრესიულობას კარგავენ; დადებითი განწყობისა და კეთილგონიერ აზრთა წყაროდ გარდაიქმნებიან…
ვერ გეტყვით, ამ ჩემი მოკვლევის, შესატყვისი თემები, რომელიმე ფსიქოლოგს პროფესიონალურ დონეზე განხილული, რომ არ ჰქონდეს. მე ჩემეული დაკვირვება გაგიმხილეთ, და ზოგისთვის შესაძლოა პრაქტიკული დანიშნულებაც შეიძინოს, ანუ, დაიკარგე აქედან! ერთი შენიც! გააყოლე რა…
ბოლო დროს მედიაში, კერძოდ ინტერნეტში, ამა თუ იმ ფორუმებსა თუ ვებგვერდებზე ხშირად ჩნდება, იმედგაცრუებით პროვოცირებული ეჭვები, ”რაღა აზრი აქვს წიგნების გამოცემას?”, ”რა საჭიროა თეატრი, ანუ თეატრის დროც წავიდა!..” განათლების მიღება, სამადლოდ ბოძებული დროის ფლანგვაა და ასე შემდეგ… ვინმემ შესაძლოა ამგვარი ”წამოკიდებაც” შემოგვთავაზოს: ”რა საჭიროა ტვინი… გვჭირდება თუ არა ვიაზროვნოთ?..” გამარტივებული ”ჭკვა”; ანუ თავის ქალაში ”ტვინის” მაგივრად ორი სადენი; ერთი მიერთებული კუჭთან, მეორე… _ არჩევანი ფორუმის მონაწილეებისთვის მიგვინდვია… და ჩემდა უნებლიეთ გვერდს ვერ აუვლი ცნება განათლების განმარტება, რომ არ მოვიყვანო: ”— სისტემურ ქმედებათა პროცესი, რომელიც შეგნებულად არის მიმართული ადამიანის ფიზიკური, ინტელექტუალური და მორალური უნარ-ჩვევების განვითარებისაკენ.”
მაგრამ ალალად, რომ ვთქვათ, ადამიანთაგან ცოტანი არიან მოწადინებული მიიღონ ღრმა განათლება… უმეტესობა სირთულეებს გაურბის…
”როგორც ზიგმუნდ ფროიდი ამბობდა, ადამიანის გონება აისბერგივითაა, რომლის ზედა ნაწილი ცნობიერია ,
ხოლო ის, რაც წყლის ქვემოთაა, ეს უკვე ქვეცნობიერია. ამიტომ დიდი მნიშვნელობა აქვს იცოდეთ, თუ როგორ ვიმოქმედოთ მომხმარებელზე ქვეცნობიერად.”
და ეს, უკეთესი მომავლის მოსურნეს იმედით განაწყობს, თუმც, უნებლიეთ გახსენდება, რომ სწავლულთა მეცნიერული გათვლებით ”უახლოეს ათწლეულებში უკვე რეალური იქნება ადამიანის გონების „გაციფრულება“
- პიროვნების ტვინში დალექილი ინფორმაციის დაცულ სერვერზე გადატანა.”
_ ფაფუ ფროიდის ”აისბერგი!”
_ არავითარი, დაფარული…
და შესაძლოა უიმედობამ შეგბოჭოს… რაღა აზრის აქვს, დღევანდელ რეალობაში არსებული ადამიანის არსებობას… თუკი, გული გიგრძნობს, რომ უკვე ფარულად, ასე ვთქვათ თამაშ-თამაშ მიმდინარეობს ციფრული სამყაროს ბრმა მომხმარებელთა ”დაჩიპვა” და შესაბამის ტექნოლოგიებში შემალული ზომბირების მექანიზმების დანერგვა.
დღევანდელ მოზარდთა დიდ უმეტესობას უკვე უჭირს იმის გათვითცნობიერება თუ რა სიხალისეს, რა ინტერესს აღიქვამდა მეოცე საუკუნის მეორე ნახევრის დროინდელი თაობა. არადა, თითქოს, ყველაფერი, აგერ ახლა იყო…
”ცვრიან ბალახზე თუ ფეხშიშველა არ გავიარე -
რაა მამული?!”
უბადლო გალაქტიონში, ლირიულ-ფილოსოფიური შეგრძნებით აღძრული ამგვარი გაოცება დღევანდელ მოზარდთა სრული უმეტესობისთვის სრულიად უცხოა.
ჰოდა, რისთვის წვალობ, შე დალოცვილო, ვის უხსნი, რას უხსნი… დღეს სულ სხვა, ასე ვთქვათ ვიზუალური ფსიქიკის მკითხველი განაგებს ე.წ. საზოგადოებრივ აზრს. და მაშინ, ისმება გულუბრყვილო კითხვა: თუ შეიძლება მწერალი მკითხველის გარეშე არსებობდეს… ზოგს გაეღიმება, ზოგი მხრებს აიჩეჩავს, ზოგიც ჩაიქილიკებს, აბა რა, ქვეყანა სავსეა გრაფომანებითო…
და ცნება ”მწერალი”, თითქოს უხერხულობის მომგვრელი ცნებაა. არადა, ზუსტად დღესდღეისობით ძალზე ბევრია წერის ჟინით ატაცებული, ოღონდ, თვალსაჩინოდ შესამჩნევია, რომ
მათ შორის მოფიქრალი ცოტაა.
მოაზროვნე კი, მკითხველის გარეშე ახერხებს სამყაროსთან საუბარს…
აჰა, მივედით… არადა, წლების მანძილზე, რიგი თაოებები, რა დაუდგრომელი ჟინით იყვნენ შეპყრობილნი, მათი ნაწარმოებები, როგორმე მკითხველებს ეხილათ… ადრეულ ეპოქებში წიგნი გამორჩეულად ფასობდა…
ათეული წლების წინ მეც ვიყავ შეპყრობილი მსგავსი მისიით. ვიცოდი, ჩემს ნაფიქრალს, დაინტერესებული მკითხველი აუცილებლად წაიკითხავდა. მოიწონებდა თუ არა, ეს გემოვნების საქმე გახლდათ, მაგრამ მის ემოციებსა და საფიქრალში უცილოდ იპოვიდა თავისებურ გამოძახილს.
ახლა, კაი ხანია, წიგნის ვინმესთვის ჩუქების სურვილი აღარ მაქვს.. ჩასაფრებული იტყვის, მოთხოვნადი ავტორი აღარ ხარ და იმიტომო… გულს ნამდვილად ვერ მატკენს, რადგან, მე ხომ ქართულ ინტერნეტსივრცის, ხანდაზმული ბლოგერი გახლავართ, ვებ-გვერდებზე სხვადასხვა ჟანრის ნაწარმოებებს ვაქვეყნებ და
გარკვეული მკითხველი, ჩემეული ”ლიტერატურულ-შემეცნებითი სივრცით” ფარულად თუ აშკარად დაინტერესებას იჩენს.
ისე, იღბალი მაინცადამაინც არ მწყალობდა. ჩემი მეამბოხე ხედვების გამო,
(ახლა ვითარებისდა მიხედვით ”კრეატიულად”, რომ ინათლება),
კომუნისტური ნომენკლატურა ჩემს ნაწარმოებთა ბეჭდვასა და გამოცემას სხვადასხვაგვარი ხრიკებით აფერხებდა, და უარის გასამყარებლად, შიგადაშიგ მაშინდელ ვაირეცეზენტებს საგანგებოდ იწვევდა.
მერე, დასავლეთიდან ნაკარნახევი თავისებურად ნომენკლატურული თავისუფლებით ”აწყვეტილმა” ლიბერასტებმა, ყოველგვარ ”წარსულზე” გადავლა ერთბაშად ინდომეს, გრანტები ერთპიროვნულად მიიტაცეს, გარკვეულწილად საბიუჭეტო თანხებსაც დაეპატრონენ და ფინანსების არ მქონე, მათგან ათვალისწუნებულ ლიტარატორებს, ლიტერატურული ასპარეზი, თითქმის აღარ შერჩათ. რადგან, დამშეულ ქვეყანაში, ბეჭდვასა და გამოცემას მოკლებულ ავტორთა გამოქომაგებას, ვეღარც გემოვნებიანი, გაწაფული მკითხველი ახერხებდა… ამის შესახებ, პუბლიცისტური შენიშვნები, თავის დროზე გაზეთ ”ლიტერატურული საქართველოს” ფურცლებზეც გამოვაქვეყნე. მერე კი ჩემს ბლოგზე, საკმაოდ ვრცელი საცნობარო მოკვლევა დავდე ე.წ. სახელდახელოდ შექმნილი ”ქართული ლიტერატურის ეროვნულ ფონდის” სახელზე, თუმც, თავად ფონდს ორი თვეც არ უარსებია, და ვითომდაც მწერლური ასპარეზის ”გასაკეთილშობილებლად” წამოწყებული ”პროექტი” პროჟექტი აღმოჩნდა. (დაინტერესებულთ შეუძლიათ იხილონ _ რეფერატი _ ”ქართული ლიტერატურის ეროვნულ ფონდს”
/http://gogjuansher.blogspot.com/2019/07/blog-post.html/.
ყველაფრის მოყოლა, არც ეგების, რა ვარსკლავზე დავიბადე ეგ არ ვიცი, მაგრამ როგორც ადრე ავღნიშნე, სიმართლისთვის ბრძოლა ჩვევად მქონდა… ძალზე გვიან მიხვდი, ყველა როდი იყო გამოსარჩლების ღირსი… ერთხელ წლობით დაუბეჭდავ ავტორს სახალხოდ გამოვესარჩლე… ერთ კარგ პოეტსა და ჟურნალის რედაქტორს გული ვატკინე. მერე რედაქციაში მისულს, კარგმა ქართველმა და ნიჭიერმა კრიტიკოსმა, თავის კაბინეტში, გულნაწყენმა მისაყვედურა, რა იყო, ისე რომ გადაგვიარეო, ნიჭიერი კაცია მეთქი, თუ ნიჭიერია, აი, შენ რომანს გიბრუნებ, საქაღალდე, რომელშიც რედაქციაში წარდგენილი, ჩემი რომანის ეგზემპლიარი იდო მომაჩეჩა, მის რომანს კი დავბეჭდავთო… თავი ღიმილით დავუქნიე, საქაღალდე გამოვართვი და იქაურობა შემართებით დავტოვე. ის ჩემგან ”ნიჭიერად” შესახელებული, (მიმაჩნდა, რომ მისი რომანი გამოქვეყნებას ნამდვილად იმსახურებდა) მალევე დაბეჭდეს. მე კი, იმით დავკმაყოფილდი, რომ ”დაჩაგრულს” გამოვესარჩლე. კარგა ხნის მერე, ოღონდ, ”ცისკრის” რედაქციის განახლებულ შემადგენლობას, ისევ წარვუდგინე ჩემი რომანი, ახალ რედაქტორთან შელაპარაკება მომივიდა, ბოლოს, რომანის შემოკლებული ვარიანტი დაიბეჭდა.
ოტია პაჭკორია, იმხანად უკვე ჟურნალ ”მნათობში” მუშაობდა, რედაქტორის მოადგილედ. კაი ხანი იყო, რედაქციაში რომანი ”გამთენებელი ღამისა” მქონდა მიტანილი და ამბის საკითხავად, რომ მივედი, ბატონმა ოტიამ თავისთან მიხმო, ალალად მომიბოდიშა… ისე, არ უნდა მოგქცეოდი, ნერვებმა მიმტყუნაო, შენს ”გამთენებელი ღამისას” თვალი გადავავლე, მომეწონა და არჩილს, აუცილებლად დავაბეჭდვინებო… მაგრამ, მალევე, მოულოდნელად გარდაიცვალა. მისი კუბო, სხვებთან ერთად მეც ვატარე. (ნათელი არ მოკლებოდეს მის სულს).
ერთხელ, მობლატავო ბიჭებთან წაკინკლავებულ ჩია ტანის კაცს, რომ გამოვექომაგე და ჩხუბში ჩავები, თავად იმ გაუგებრობის ავტორი ფარულად ”მოტყდა”. მე კი, საამშენებლო ბლოკის მოზრდილი ნამსხვრევი ჩამარტყეს თავში. სისხლით მოვითხვარე, შორიახლო მცხოვრები მოხუც ცოლ-ქმარს ყვირილი, რომ არ აეტეხათ, ბოლომდე მიმასიკვდილებდნენ. ერთხელაც, სრულიად უცნობ გოგოს გამოვესარჩლე, და მილიცია რომ მოვარდა, ქალი გაიპარა. მასზე თავდასხმის ბრალდება, ლამის მე ამკიდეს… კიდევ… არა, შეჩერება ჯობია. ეროვნულ მოძრაობას, წრფელ ქართველებთან ერთად, ბევრი, ისეთი ტიპი, რომელებიც რეჟიმის სახმსახურს გამორჩევით ”იმშვენებდნენ”, მოხერხებულად მიეტმასნენ და მერე დამოუკიდებლობის მებრძოლთა სტატუსიც ოფიციალურად მოიპოვეს. თუმც, იყვნენ გამონაკლისებიც, რომლებმაც ამ მოძრაობას ბოლომდე უერთგულეს…
ქართველ ლიტერატორთა ერთი ნაწილისთვის, ეროვნული ფასეულობების დაცვა, საციცოცხლო მოთხოვნილება გახლდათ და ამით პოლიტიკური კარიერის გაკეთება, არც კი უფიქრიათ. არც მე მქონია, ამდაგვარი პრეტენზია; სამართლიანობისთვის, ქართული აზრისა და სივრცისთვის ბრძოლა ჩვეულ მოვალეობად მიმაჩნდა… ერთხელ, ცხონებულმა თემურ ქორიძემ საჯარო სივრცეში შემახსენა: ჩვენ ერთად დავიწყეთო… ჰო, მაგრამ კაბინეტებში, რომ შელაგდით, თქვენამდე ვინ მომიშვებდა მეთქი… გავეხუმრე.
კომუნისტური რეჟიმის დროს, ეროვნული ინტერესებისა თუ სამართლიანობის დასაცავად დაუფარავად ვმოქმედებდი:
ამბოხი მწერალთა კავშირის ყრილობაზე, ”მოსპეთ შავი სიები…”, მსვლელობა ქართული ენის დასაცავად, ცხრა აპრილს, ხალხი ნაკადში შემოჭრილ სამხედროებთან დაპირისპირება… საჯარო გამოსვლები და პუბლიცისტური წერილები, ეროვნული მრწამსით გაჯერებული ამა თუ იმ გაერთიანებისა და ორგანიზაციების დაფუძნება… არა, საგმირო საქმეები არ იყო, მაგრამ ჩემს არსში დამკვიდრებული მამულიშვილური მოვალეობა, ფულის შოვნისა თუ ქონების დათრევის მიზნით გააზრებულ ყოველგვარ ქმედებას გამორიცხავდა…
საბჭოურ საგამომცემლო სივრცეში არსებული შეზღუდვებისა და ერთთავად ჩასაფრებული ცენზურის გამო დიდი სურვილი მქონდა დამოუკიდებელი გამომცემლობა დამეარსებინა. იმჟამად შექმნილ საქართველოს დემოგრაფიული საზოგადოების გამგეობაში (რომლის წევრიც გახდლდით) შესაბამისი პროექტი წარვადგინე… კომუნისტური რეჟიმისგან შემორჩენილი მთავრობა, ეროვნულ ძალებს, უკვე გვარიან ანგარიშს უწევდა, ოღონდ დამოუკიდებელი გამომცემლობისა შექმნა, მაინც მიუღებლად მიაჩნდათ. ჩემი სწრაფვა კი, იმდენად ძლიერი იყო, შეჩერება, არც მიფიქრია და გამომცემლობა ”კიდევაც დაიზრდებიან” რეგისტრაციისთვის კოპერატივის სახით წარვადგინე. წიგნებს კი, გამომცემლობის ეგიდით ვცემდი. (მონაცემებს იპოვით ინტერნეტში). დაგიჭერენო, მაფრთხილებდა ზოგი, დემოგრაფიული საზოგადოების ”მესვეურნიც” კი, ამ სახით წიგნების გამოცემას ჩემს ახირებად მიიჩნევდა, მაგრამ მერე, როცა, მაშინდელმა მინისტრთა საბჭოს ჩინოსანმა გამომცემლობის წესდება ოფიციალურად დაამტკიცა (სხვათაშორის, მაშინ იურიდიული სტატუსი მიენიჭა, რუსთაველის საზოგადოების გამომცემლობასაც), ბიჭებს, მადა სხვაგვარად გაეხსნათ და მ.ქ. და ი.ბ. ჩემი გადაყენება და გამომცემლობის რეორგანიზაცია განიზრახეს. არადა, გამომცემლობას, უკვე, იმჟამინდელ ბიუროკრატიისთვის კვლავ მიუღებელი, თვითდაფინანსების პრინციპით ვამუსვებდი… ავტორებს ვაქეზებდი კიდეც, თქვენ სპონსორები მოიძიეთ, დანარჩენს მე მივხედავ მეთქი. ”კიდევაც დაიზრდებიან” მცირერიცხოვანი, მაგრამ კვალიფიციური საგამომცემლო ჯგუფისგან შედგებოდა და პროფესონალ მწერალთა შეკვეთებმაც იმრავლა.
ფონდის მესვეურთ საქმის ვითარება ავუხსენი და ვთხოვე, თუ გინდათ ამ საქმეს მიხედოთ, გამოყავით შესაბამისი ჯგუფი და გამომცემლობის ანგარიშებიც
ოფიციალურად გადაიბარეთ მეთქი… პასუხისმგებლობის აღებაზე უარი თქვეს, ეგ, შენი ვალდებულებებია და ჩვენ რა გვესაქმებაო… არადა, წიგნების გამოსაცემად, ჩემს მიერ შეფრთიანებული ავტორების დაღალატიანება ფიქრადაც არ მომივიდოდა. ჰოდა, ჩასაფრებულებს ”განვუმარტე”, მე თქვენი არაფერი მმართებს, გამომცემლობა თვითდაფინასებაზეა, და აწი თქვენთან, არც ის, ფორმალური ერთიანობა მაკავშირებს მეთქი. ჯერ, ვიღაც მოძველბიჭო მასტები მომიგზავნეს, სხვათაშორის, მერე, იმ დროისთვის, ცნობილი ავტორებიც… მაგრამ ღირსეულად დავუხვდი და იმ საეჭვო სახელის მქონე ტიპებს, ზედმეტად აღარ გამოქომაგებიან… შურისძიებითა თუ სხვა ამბიციებით შეპყრობილი მეტოქეები ვერ ისვენებდნენ. მიდგნენ-მოდგნენ და ბანკში ანგარიშები დამიხურეს… მე მაშინდელი ბეჭდვითი სიტყვის კომიტეტის თავმჯდომარეს მივმართე თხოვნით ბანკში წარსადგენ მიმართვაზე, როგორც ზემდგომი ორგანოს წარმომადგენელს ხელი მოეწერა.
მის ყურამდე, გამომცემლობის აღმავალი საქმიანობის შესახებ გახმაურებული ფაქტების ”სიუჟეტები”, კაი ხნის მისული იყო და ორშაბათობით, სხვა გამომცემლობების დირექტორებთან ერთად, თავის ვრცელ კაბინეტში თათბირებზე დასაწრებადაც, ზოგჯერ პირადა მიწვევდა, ვითომდაც, გამოცდილების გაზიარების მიზნით. თუმც, ჩემგან დანერგილი თვითდაფინასების მექანიზმი,
კომიტეტში მოკალათებულ, ზოგ ბიუროკრატს საშიშ გამოხდომად მიაჩნდა, მოსალოდნელია პოლიტიკური ცხოვრება, ისევ ძველ კალაპოტში ჩადგეს და პასუხს მკაცრად მოგვთხოვენო.
თავჯდომარე, წარმოსადეგი კაცი გახლდათ, ადრე რაკომის მდივნად კი მუშაობდა, მაგრამ ეროვნულ მოძრაობას თავისებურად თანაუგრძნობდა. ჩემს მიერ წარდგენილი, საბანკო პროცედურისთვის განკუთვნილი ფორმა, თავისი ხელმოწერით ამაყად ”დაამშვენა”.
გამომცემლობაზე ”მონადირე” ტიპებმა მინისტრს მიაკითხეს. ერთი, გარკვეულ პოლიტიკურ წრეში, რომელიც, მალე ზვიად გამსახურდიასა და მისი მომხრეების ”მამალ ოპოზიციად” ჩამოყალიბდა, თავისებური ავტორიტეტით სარგებლობდა და მინისტრმაც, ამ ახოვანმა, წარმოსადეგმა კაცმაც განაცხადა, არა მე ხელი არ მომიწერიაო. ჰოდა, პროკურატურაში მიჩივლეს.
ასე ვთქვათ დასაჭერად გამიმეტეს… მაგრამ ყველაზე, უფრო მტკივნეული ის იყო, რომ რვა თუ ცხრა ხელმომწერს შორის, ერთი, ჩემთვის ძალზე ახლობელი მწერალი გახლდათ, სხვათაშორის, თავის დროზე ფონდში სამსახური მე დავაწყებინე… (მერე თავი იმართლა, დამპირდნენ, დავაშინებთ და ეს იქნებაო).
პროკურორი ტელეფონით მესაუბრა და სიტყვიერი ბრალდება წამიყენა. ავუხსენი, რომ არავითარ სიყალბეს არ ჰქონდა ადგილი. ბეჭვდითი კომიტეტის თავმჯდომარის კაბინეტში მისვლა მთხოვა. აგრესიული არ იყო, რადგან ალბათ, ეჭვი ჰქონდა, ასე, რომ აწვება თავისას, შესაძლოა, ვინმე წონიანი მხარდამჭერები, ამასაც ჰყავსო.
ჩემს მოადგილესთან ერთად წავედით, კაი, კეთილი პუტკუნა, ზორბა ტანის ახალგაზრდა იყო, (მერე, იმ ჩემს ნათლულივით, ისიც მღვდელი შეიქმნა).
წარმოსადეგთან უკვე იჯდა პროკურორი. სამოქალაქო ფორმაში გახლდათ, მაგრამ მაინც კუშტი კაცის იერი ჰქონდა. მასპინძელს, ჩემი დანახვისას ძველებური გულისხმიერება არ გამოუჩენია, ოდნავ წამოიწია, თავიც ოდნავ დამიკრა. მისულები დავსხედით და პროკურორმა, ახოვანსა და წარმოსადეგს დელიკატურად მიმართა, აი, ბატონო იმანო, რა თქმა უნდა მისი სახელი წარმოთქვა, დირექტორი ამბობს, რომ ბანკის საბუთზე თქვენი ხელმოწერაო… მინისტრის ტოლმა თავმჯდომარემ, არა, შეუძლებელიაო, რა ხდებაო, მკითხა გაკვირვებულმა. ალალად შევწუხდი, რამე შარში, ხომ არ გავხვიე მეთქი და მორიდებით ვუთხარი, თქვენ როგორც გახსოვთ ისეა მეთქი. მე არაფერიც არ მახსოვსო… მტკიცა. ჰო, შეიძლება მაშინ ყურადღება არ მიაქციეთ, ალბათ, არც ისე გარკვევით აგიხსენით, თუ ასეა ჩემი ბრალია, უნებლიეთ, იქნებ შეცდომა მე დავუშვი მეთქი… მოკლედ, ჩემი ჭკუით, დიპლომატიურად ვცდილობ, ”უცოდველად” გამოვიყვანო ამ ამბიდან… იმან კი, ეტყობა, ეს ჩემი დიპლომატია შიშში ჩამითვალა და პროკურორს ხისტად უთხრა; არა, მე არავითარ მსაგავს ფორმაზე ხელი არ მომიწერია, ალბათ გააყალბეს!
გაააყალბესო და ეს რა იკადრა მეთქი… წამონთებულმა ირონიულად მივმართე: კი მაგრამ, ხელს, რომ აწრდი, ეიფორიაში ხომ არ იყავი… ეტყობა მეხსიერება გღალატობს მეთქი…
ამგვარ შეტევას არ ელოდა, წამოწითლდა.
_თუ ასეა, ჩაუტარეთ ექსპერტრიზი!_ ჯიქურ მივმართე პროკურორს. რომ შემხედა, მიხვდა უკან დამხევი არ ვიყავი.
თუ ასეა, მაშინ თქვენი პასუხისმგებლობა ყოფილაო… მორიდებით შეახსენა გაწბილებულ თანამდებობის პირს. რომელიც გვარიანად შეცბუნებული გახლდათ.
დანარჩენი თქვენ გაარკვიეთ მეთქი, წამოვდექი, თავი, თითქოსდა მაგიდას დავუკარი და იმ გრძელი კაბინეტის კარისკენ გავემართე. რა თქმა უნდა, ჩემი მოადგილეც ამედევნა.
მერე, კარგა ხნის შემდექ, ის პროკურორი შემთხვევით შემხვდა და გამიმხილა, ისე მაგრად, რომ არ დამდგარიყავი, ის ნაბიჭვრები შენს დაჭერას მაძალებდნენო… სხვანაირი ხალხი უმაგრებდა ზურგს, თორემ, იმ პატარა ნაციხარ შიზიკას, ნამდვილად გამოვამწყვევდი…
უკვე, სრულიად დამოკიდებელი გამომცემლობის მეპატრონე გახლდით, მაგრამ, ვითომდაც ეროვნული მოღვაწეობით ატაცებული, მედროვე
ტიპების მიქარვებმა, საგამომცემლო საქმეში მორიგი ინიციატივების განხორციელების ხალისი დამიკარგეს, და ასე, ერთი წლის შემდეგ, ისე სიმწრით მოპოვებული დამოუკიდებელი გამომცემლობის საბანკო ანგარიშები გავაუქმე. თუმც, უკვე, დროშიც შეზღუდული ვიყავ. ჩემები პატარები იყვნენ და მეუღლესთან ერთად, ერთთავად, მათ მოვლაზე ვიყავით გადართულები…
საქართველოში უკვე დატრიალებული იყო ის უბედურება, რასაც ძმთამკვლელი ომი ჰქვია… ამონარიდები ლიტერატურულ-შემეცნებით ჟურნალში გამოქვეყნებული ესსედან: ....
…ძმათაშორის, გამართულ ომში, ”გმირები” აჩრდილებს ემსგავსებიან…
სხვათა შეგულიანებით თავგამოდებულმა ვაჟკაცმა შესაძლოა მართლაც ჩაიდინოს ”საქმენი საგმირონი”, მაგრამ წინ თანამოძმის დედის წყევლა-კრულვა ან ღალატით დაღუპულ შვილზე გამწარებული თავისივე მშობლის რისხვა ელის…
დღევანდელ საქართველოს, უახლოეს წარსულში გადატანილი ”ძმათა ომი” სტკივა. თუმც, ამგავრი შინაომისგან მიღებული ტკივილი მრავლად დალექილა მის ნაწამებ სხეულში.
შუღლისა თუ ქიშპის დროს, ორივე მხარეს თავისი ”სიმართლე” აქვს. …თითქოს მრავალჯერ შევუნდეთ ერთმანეთს, მაგრამ უნდობლობა, ისე ღრმად დამკვიდრებულა ჩვენს შორის, რომ ახალი შფოთ-ამბოხისათვის ”ნაცადი” შემთხვევითობაც კმარა.
თუმც, არის უზენაესი ღირებულებები და ვიღაცა ნამდვილად სცოდავს, ამ ვიღაცას, რომ ასე მიზანდასახულად ეძლევა გასაქანი, ამაში ჩვენც ვცოდავთ.
საშიშროება კვლავ არსებობს…
(ჯ.გ.)
არადა, ცხრა აპრილის ერთობით გაამაყებულს, ვერაფრით წარმომედგინა თუ მსგავსი ტრაგედია დატრიალდებოდა… თითქოსდა, საქართველოს მაცხოვრებელთა დიდი უმეტესობა დამოუკიდებლობის იდეით იყო შეპყრობილი… მაგრამ, როგორც ჩანს, ამ სწრაფვაში გარკვეულ წრეები სათავისო გამოსარჩენს იზომავდა. არც თუ ბევრი იყვნენ მერაბ კოსტავას სრული ”თანამოაზრენი”…
გაგრძელება
იქნება… _
*
*
*
ვწუხვარ…
ვწუხვარ, რომ ამაყ ყარიბებს,
აღარ შემოგრჩათ ურჩი წადილი,
მონური სული ვინც დაიმშვენა,
სახეა, მარად გამარჯვებულის.
ანგარებაა გეშიც და გეზიც,
ალალი საქმე ცოტას იზიდავს,
შესაწირავს კი, არ აქვს ალიბი.
დროა, საზრისი თავიდან იშვას…
(ჯ.გ.)
ჯანრი გოგეშვილი _ პროზა, პოეზია, ესსე (პუბლიცისტიკა) დრამატურგია, იგავ-არაკები,ზღაპრები ... / Janri Gogeshvili Prose, Poetry, Essays, Articles, The drama, A-V
*
Комментариев нет:
Отправить комментарий