უფლისწულ სიამოს ხის კოვზი
ზღაპარი
თორმეტჯერ თორმეტი…
უფლისწულ სიამოს ძველთაძველ და უსაშველოდ გრძელი მაგიდის თავში ჩვეულებისამებრ დიდის ამბით დააბრძანებდნენ…
სუფრაც მუდამ ჟამს მდიდრულად იყო გაწყობილი.
თორმეტჯერ თორმეტი, სისუფთავითა და მორჩილებით განთქმული მსახურიც თავგამოდებით ემსახურებოდა.
მაგრამ უფლისწული, მაინც უხასიათოდ მიირთმევდა საუზმეს, სადილსა თუ ვახშამს, რადგან სუფრასთან ერთთავად მარტოდმარტო იჯდა. არადა, მიჩნეული იყო, სუფრა თორმეტჯერ თორმეტ პერსონაზე გაწყობილიყო, ანუ სიამოს საგვარეულოს თორმეტი წარჩინებული ოჯახის, ყოველ თორმეტ წარმომადგენელზე… ეს რიცხვი სავალდებულო გახლდათ სამეფო კარის ”სრული სისრულის” გამოსახატავად. მაგრამ სამეფო წარჩინებულთაგან მხოლოდ უფლისწული გადარჩენოდა ჟამთა სიავეს… საუკუნეების წინათ დადგენილი სუფრის გაშლის ტრადიცია კი სავალდებულო ეტიკეტი გახლდათ…
მესტუმრეც, ანუ ”სტუმართ მოურავიც” იმგვარად დაფაცურდებოდა, თითქოსდა მოციქულების, სტუმრებისა და მეძღვენეთა დახვედრა-მიღებას ვერ აუდიოდა. ამირეჯიბი, სამეფო კარზე წესრიგის მეთვალყურე, ანუ პურობისა და დარბაზობის დროს ცერემონმაისტერიც, იხტიბარს არ იტეხდა, უფლისწულს თორმეტჯერ თორმეტ პერსონაზე გაწყობილ სუფრის თავში, ვითომდაც სუფრასთან მიწვეული სამეფო გვარის დასანახად მოწიწებით დააბრძანებდა.
არადა, იქაური სუფრის ეტიკეტის მიხედვით, თითოეული პერსონისთვის განკუთვნილი დანა-ჩანგლების რაოდენობა, სხვა ქვეყნებში დადგენილ თორმეტ ერთეულს ბევრად აღემატებოდა. აურაცხელი, ნაირფერადი, ოქრო-ვერცხლის, ფაიფურის ჭურჭლით; ღრმა, ფრიალო ბულიონისა თუ სხვა მისთანანის თეფშებით, ჯამებით, ფინჯნებით, კოვზებით, დანა-ჩანგლებით, ნიჩბებით, ჩამჩებით, სამტვრევებით, სასხლავებით, ასაღებებით, ოქროს, ვერცხლის თუ მინის სასმისებით, ჭიქებით, ტოლჩებით, ბოკლებით, სირჩებით, ტუჩსაწმენდებით, ხელსახოცებით და სხვა მრავალი წვრილმანით ავსებულ მაგიდას, რომლის აღრიცხვას თავად ნაცადი მეჯამეთ-უხუცესიც ვერ აუდიოდა, როცა თორმეტჯერ თორმეტ პერსონაზე მომზადებული ფრინველისა თუ ნადირის ხორცითა თუ ხორცეულიდან დამზადებული კერძებით, წვნიანებით, ღვეზლებით და განრირებით, თევზეულებით და ბოსტნეულებით, ხაჭაპურებით და მჭადებით, საწებლებით, ნამცხვრებით, სხვადასხვა ნუგბარითა თუ მურაბებით, უამრავი ხილით, ჩაით, ყავით, კაკაოთი, ლიმონათებითა და სხვა ათასგვარი გამამხნევებელი თუ გამაგრილებელი სასმელებით სავსე ჭურჭელს შემატებდნენ, ყმაწვილ სიამოს ლამის სუნთქვა ეკვროდა.
მაგრამ რა ექნა, ამგვარად სავსე სუფრა სიამოთა სამეფოს სიძლიერის ნიშნად ითვლებოდა და სხვაგვარად ვერც ისაუზმებდა, ვერც ისადილებდა და ვერც ივახშმებდა… ის კი არა, ყოველი კერძი, ხილი თუ ნუგბარი, წესისამებრ, ეტიკეტისდა დარად განკუთვნილი ამა თუ იმ ნიჩბით, კოვზით, ჩანგლით უნდა გადაეღო. მერე კი სხვა, შესაბამისი ჩანგლით, კოვზით თუ კოვზის კოვზით მიერთმია. არადა, ზოგი სახის დანა-ჩანგლის აღებისას ეგონა სატახტო ჯარისკაცთა აღჭურვილობას, ორმეტრიან შუბს, უსაშველოდ მძიმე, კიდეებგამობერილ ხმალს ჩრიდნენ ხელთ. ალბათ იმიტომ ეჩვენებოდა ასე, რომ საუზმის მერე საბრძოლო ხელოვნებაში უნდა ევარჯიშა. სადაც მძიმე მუზარადის დახურვა და სქელზე სქელი ჯაჭვის პერანგის ჩაცმა უწევდა…თუ რაიმეს გადაღებას უბრალოდ, ხელით მოინდომებდა, სხვადასხვა ფერის ხელთათმანებით მორთულ-აღჭურვილი მსახურები, შეპარვით უმალვე ეტიკეტით განკუთვნილ ნიჩაბს, ორთითა, სამთითა თუ შვიდთითა ჩანგალს შეუცურებდნენ თითებში.
მაშ, როგორ, უფლისწულის ხელი, მსახურთა მიერ მორთმეულ კერძსა თუ ხილს უშუალოდ ხელით არ უნდა შეხებოდა, თუმც იმავე ხელებით მომზადებული კერძების ჭამა სრულიად მისაღები გახლდათ…
ამგვარი ცერემონიალებით გაბეზრებულ ყმაწვილ კაცს, თუმც იგი უფლისწული გახლდათ სიხალისე წართმეოდა. ძილითაც ცუდად ეძინა და გამუდმებით იმაზე ფიქრობდა, როგორ განთავისუფლებულიყო იმ თორმეტჯერ თორმეტი პირობითი თანამესუფრისაგან, დანა-ჩანგლების, ჩამჩების, კოვზების, ბოკლების და მისთანანის ალყისაგან…====
უცნაური ხის კოვზი…
======================
ერთხელ, შუაღამისას გაღვიძებულმა ვერ მოისვენა, წამოდგა, კართან მთვლემარე მცველებს პერანგისამარა გაეპარა და სანთლებით გაჩირაღდნებული სასახლის ტალანს გაუყვა. მერე უცებ, სადღაც გვერდზე გაუხვია და შემთხვევით მეჯამეთ-უხუცესის საგამგებლოში მოხვდა, ანუ ათასგვარი ჯამ-ჭურჭელით, ასანაირი სერვიზით, ჩანგლებით, დანებითა და კოვზებით გავსებულ საცავში.
სიამომ ჭურჭლით გაძეძგილ თაროებს უსიამოვნოდ გადაავლო თვალი და ის იყო საცავიდან გამოსვლას აპირებდა, რომ ერთგან, ლამაზად ნაკეთები სკივრი დაინახა. მივიდა, თავი ახადა და სანთლების შუქზე შიგ ჩაყრილ ხის კოვზები შენიშნა. რამდენიმე მათგანს ინტერესით შეახო ხელი, უნებლიეთ მათ შორის გამორჩეულად ნაკეთების ძებნას შეუდგა და იპოვა კიდეც…
მალე ძველისძველ, იდუმალი მშვენიერებით მბზინავ კოხტაზე კოხტა კოვზს წააწყდა. გულისფანცქალით აიღო, პერანგის სახელოთი გაწმინდა და მის ტარზე ამოკვეთილი სიამოთა საგვარეულოს ტოტემის, ცისარტყელას ფერებით მორთული, ცადაწვდილი ხის გამოსახულება იხილა.
უცებ კოვზი შეთამაშდა და სიამომ მადისამღვძრელი სურნელი შეისუნთქა. ის იყო სამზარეულოსკენ გაუწია გულმა, რომ კოვზმა ახლა ჰაერში შეითამაშა და სიამოთა გასაიდუმლოებული საბრძოლო ილეთი დიდი სიმარჯვით განასახიერა. სიამომ თავისდა უნებლიეთ მიბაძა. კოვზმა ახლა სხვა ილეთი უჩვენა. უფლისწული კვლავ უყოყმანოდ მიენდო და მთვარის შუქზე წვრთნას დიდი გულმოდგინებით შეუდგა. ბოლოს კოვზი მის გაშლილ ხელისგულზე დაბრძანდა და ჩვეულებრივ, უბრალო ხის კოვზად იქცა, რითაც უფლისწულს მიანიშნა, რომ დრო იყო შეესვენა. სიამო კოვზს მოწიწებით ეამბორა, უბეში დამალა და დასაძინებლად ღიღინით წავიდა. ტკბილად მოისვენა.====
მფრინავი ცისარტყელები…
==========================
გაიღვიძა თუ არა, ნანახი სიზმრის გახსენება მოინდომა… მხოლოდ წამიერი, გამამხნევებული თრთოლვა შეიგრძნო, რომელსაც სიზმარში გაგონილი ხმა ჰგვრიდა… ეგ ხომ ხის კოვზი იყოო, გაიხსენა უცებ. უბიდან ამოიღო და იმ ადგილზე ეამბორა, სადაც სიამოთა საგვარეულოს ტოტემი _ ცისარტყელას ხე იყო გამოხასული…
მერე მსახურთა დახმარების გარეშე ჩაიცვა, ხელ-პირი დაიბანა და სამზარეულოსკენ ხალისიანად წავიდა. შემკრთალი პირისფარეშნი თავდახრილები მისდევდნენ… ასე მხნედ მიმავალი უფლისწულის დანახვაზე თავად ამირეჯიბი _ სამეფო კარზე წესრიგის მეთვალყურე პურობისა და დარბაზობის დროს ანუ ცერემონმაისტერიც კი გაკვირდა…
უსაშველოდ უგრძესი მაგიდის ბოლოს მდგარმა უფლისწულმა ღვთისადმი ლოცვა აღავლინა, მერე, მოოქროვილ სავარძელში ჩაჯდომამდე, გულის ჯიბიდან ხის კოვზი ამოიღო, ხელსახოცით ნაზად გაწმინდა, ტარზე ეამბორა და მაგიდაზე პატივით დადო.
ხის კოვზის დანახვაზე მეჯამეთ-უხუცესს ელდა ეცა, ცერემონმაისტერმა კი სული ძლივს მოითქვა და უფლისწულ სიამოს მთრთოლვარე ხმით მიანიშნა: თქვენო უდიდებულესობავ, ეგ კოვზი, რა თქვენი საკადრისიაო… ეგ მე ვიცი და ჩემმა კოვზმაო, ღიმილით გაეპასუხა იგი და მირთმეული წვნიანის ჭამას ხის კოვზით მადიანად შეუდგა. მსახურები გაშეშდნენ… მერე ამირეჯიბი გონს მოეგო და მანდატურთ-უხუცესის დასაძახებლად გაგზავნა კაცი.
უფლისწული სიამო ისე სიამოვნებით მიირთმევდა წვნიანს, გეგონებოდათ ხის კოვზს ეფერებაო… კოვზი კი, ფარულად რაღაცას ახსენებდა…
მობრძანდა მანდატურთ-უხუცესი, თეთრწვერა, მხრებგაშლილი მოხუცი, რომელიც ჯერ კიდევ სიამოს დიდ პაპას ემსახურებოდა მთელი ერთგულებით. ხელთ ვეფხისთავიანი ჯოხი ეპყრა.
უფლისწულმა უნებლიეთ უნდობლად შეხედა მისი ძალაუფლების ნიშნად მიჩნეულ ჯოხს და უცებ გაახსენდა, იმავ სიზმარში ხის კოვზი, საადღაც ჯურღმულში გამოკეტილ დედას უხმობდა. დედა კი, ცისარტყელას ფერებით მოელვარე, მშვენიერი ციცხვი გახლდათ, სიამოთა გვარის უშორეს წარმომადგენელს კვერთხად, რომ ეპყრა ხელთ.
ვეზირმა უფლისწული მოწიწებით დალოცა, კარგი მადა უსურვა და თავისეული ღირსებით წარმოთქვა:
ეგ მდაბიური კოვზი რა ღირსია, მისი უდიდებულესობის პირს ეხებოდესო…
უფლისწულმა წაუყრუა, მაგრამ მან კვლავ შეპარვით შეახსენა სამეფო კარის ეტიკეტი. სიამო ერთხანს ჩუმად განაგრძნობდა წვნიანის მირთმევას, მერე როცა მანდატურთ-უხუცესი მეტისმეტად მიუახლოვდა და იმ აჩემებული სამეფო ეტიკეტის შესახებ განცხადების გაკეთება დააპირა, ყმაწვილმა წვნიანის ჭამას თავი მიანება და მოხუცს შეაგება:
-ტყუილად ნუ ირჯებით, ამ კოვზით ჩემი დიდი წინაპრები მიირთმევდნენ, ჯერ კიდევ მაშინ, სანამ სამეფო დინასტიას შექმნიდნენ… თავის დროზე, ჩვენს სამეფო გერბზე გულითადი მასპინძლობის ამსახველი ამ კოვზის დედა, ციცხვთა ციცხვი იქნებოდა გამოხატული, მაგრამ მერე როგორც ჩანს, რომელიღაც ამპარტავანმა მეფემ ითაკილა და გერბზე ცისარტყელას ხის, დედა ციცხვისა და ციური ყვავილის მაგივრად კბილებდაკრეჭილი ვეფხვი, არბალეტი და ვეება მუშტი გამოხატა…
-ცისარტყელას ხე?!-გაიოცა მოხუცმა,-თქვენ საიდან იცით მის შესახებ…-კოვზი კარგად შეათვალიერა და რაღაცას მიხვდა,-დიახ, უნდა გამოგიტყდეთ, რომ თქვენი დიდი პაპისგან მსმენია ამ ხის შესახებ… სიამოთა გვარის წინაპრად იყო მიჩნეული, ნაწვიმარზე, როგორც კი მზე სხივებს მოჰფენდა, თურმე უამრავი ცისარტყელა აფრინდებოდა მისი ტოტებიდან და იწყებდა ნავარდს… მსგავსი მსგავსს პოულობდა, ერწყმოდა და ქრებოდა… თუ განსხვავებული წყვილი შერჩებოდა ცას, მამახე მათ თავისკენ უხმობდა და მიწაზე დაშვებულთ ნერგად აქცევდა… ისიც მსმენია, ამ ხის ტოტიდან ამოჭრილ ყოველ ნივთს ჯადოსნური ძალა ჰქონდა… არა, იმ გრძნეულ ხეს, მე არ მოვსწრებივარ…-თითქოს თავი იმართლა უნებლიეთ,- არც თქვენ დიდ პაპას უნახავს ის ხე… მისი მონაყოლიდან, როგორც მახსოვს, ბოლო სიამოთაგან, მისი პაპის პაპისპაპა იყო ცისარტყელა ხეების ბაღის მომსწრე… ის ბაღი, მთის გადაღმა, ახლანდელ გადამწვარ ველზე, თქვენს თავდაპირველ საგვარეულო მამულში ყოფილა გაშენებული… სანამ ციდან, მფრინავ ცისარტყელებზე გაავებული ის ცხრათავიანი გველეშაპი არ დაეშვებოდა და ცეცხლოვანი ენებით ველს არ გადაწვავდა…- იგი მიხვდა, რაღაც ზედმეტი წამოცდა და გაფრთხილდა.
უფლისწულმა მსახურის მიერ ჯამით მირთმეულ თბილ წყალში კოვზი მარჯვედ ამოავლო, შეამშრალა და გულისჯიბეში თავმომწონედ ჩაიდო.
მერე ღმერთს მადლობა მოახსენა ბოძებული შეჭამადისთვის და მანდატურთ-უხუცესს მიმართა:
-ვბრძანებ! დღეის შემდეგ, არავითარი თორმეტჯერ თორმეტი მოჩვენებითი წარჩინებულნი და მისთანანი… არავითარი გადამეტებული კერძი, ნუგბარი თუ სასმელი, არავითარი ზედმეტი თეფში, ფინჯანი, ჭიქა, კოვზი, დანა-ჩანგალი და სხვა ასნაირი ბუტაფორია… აქ მყოფ მსახურთა უმეტესობა დღეიდან გამწესდეს სახელოსნო სკოლებში და ყოველი მათგანი რაიმე სასიკეთო საქმეში დახელოვნდეს…-მანდატურთ-უხუცესს გამომცდელად შეაჩერდა და სანამ იგი წინააღმდეგობის გაწევას მოინდომებდა, მკაცრად უთხრა…- სჯობს, შხამცეცხლა გველეშაპზე მიამბოთ, ვგრძნობ რაღაცას გულდაგულ მიმალავდით…
მოხუცი შეყოყმანდა, მაგრამ უფლისწულის მკაცრმა და ჩამძიებლურმა მზერამ თავისი ქნა…
-დიახ, იგი ახლაც სიამოთა გვარის პირვანდელ სასახლეში ბინადრობს… უმეტესწილად წევს და ნებივრობს, ყოველ წელს კი გაზაფხულის დაწყებისას, შხამიან ცეცხლს მიმოაფრქვევს და გადატრუსულ ველს კიდევ უფრო გადატრუსავს, რათა სადმე ერთი ცისარტყელას ხეც არ ამოვიდეს… სამწუხაროდ მრავალი ორგული და მოღალატე მის სამსახურში ჩადგა, მისი ნასუფრალით იკვებებიან და გამუდმებით აქეთკენ წამოსვლას და ჩვენს განადგურებას ჩასჩიჩინებენ,-მწუხარე იერით მოახსენა მან, მერე კი დამაიმედებლად დაუმატა,-მაგრამ არც ჩვენ ვართ მშვიდად, თქვენი უსაფრთხოებისთვის განკუთვნილ ზომებს გეგმაზომიერად ვატარებთ, შხამის მომტანი გველეშაპი მთის აქით, რომ არ გადმოვიდეს, სამეფო ეტიკეტით დამზადებულ ყოველ კერძს ვუგზავნით…
-რა დამამცირებელია?!...- შეშფოთებით შესძახა სიამომ.
-სამაგიეროდ მისი შიშით მთის იქითა მხრიდან ვერც ვერავინ ბედავს ჩვენზე თავდასხმას, ზღვის მხრიდანაც ერიდებიან ჩვენზე საომრად წამოსვლას, რადგან გველეშაპი, როგორც კი, საფრთხეს იგრძნობს ცეცხლის ქარიშხალს ამოუშვებს და იმგვარ ტალღებს ააგორებს, რომ…
-მაშ, ჩვენივე მონობითა ვართ დაცულნი… თუ ბრძოლის შნო არ გქონდათ გერბზე გამოსახულ სიმბოლოებს რაღაზედ ცვლიდით?!-ნიშნის მოგებით შეაწყვეტინა, ფარული სიამაყით მოცულ ვეზირს,-ცისარტყელას ხე, ციცხვი და ციური ყვავილი უთუოდ ღვთისგან მონიჭებულ ძალაზე მიგვანიშნებდა… თქვენ კი ამპარტავნობის ნიშნად კბილებდაკრეჭილი ვეფხვი, არბალეტი და ვეება მუშტი ჩაანაცვლეთ… პომპეზური, საბრძოლო აღჭურვილობა შემოიღეთ და ჯარი უმოქმედო გახადეთ!-უნებლიეთ ისე შეუწყრა, თითქოს ყველაფერი ეს მისი მითითებით მომხდარიყოს.
-ვფიქრობდით, ამ ამბის გაგება თქვენთვის ნაადრევი იყო, მაგრამ თქვენმა საზრიანმა საუბარმა მეც ძალა შემმატა. ვატყობ, უკვე ბავშვი აღარა ხართ და მალე, ალბათ უხუცესთა თანხმობით სამეფო გვირგვინს დაიდგამთ…-მორჩილების გამომხატველ ნოტზე დაამთავრა ნაცადმა კარისკაცმა.
-მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ცისარტყელა ხეების ბაღი, ისევ დაამშვენებს ჩვენს ქვეყანას…-ომახიანად განაცხადა უფლისწულმა.
მერე წამოდგა და ბრძანა:
-სიამოთა გვარის პირვანდელი საგვარეულო მამული უნდა მოვინახულო!..====
ფათერაკები საგვარეულო მამულამდე===================================სამეფო კარი აფორიაქდა: დაფაცურდნენ დიდვაზირები; ამირ-სპასალარი, ამილახორი, ამირბარი, მანდატურთ-უხუცესი და სხვანი…
სამეფო საჯინიბოებისა და აბჯარ-საჭურვლის გამგე ამილახორი ემუდარებოდა, თქვენთვის განკუთვნილ რჩეულ ცხენთაგან, რომელიმე მაინც იახლეთო… მაგრამ სიამომ ბრძანა, არც არავინ დამგზავრებოდა და არც არავის გაებედა თვალთვალი…
ცხენს და იარაღს თუ საჭირო იქნება თავად მოვიპოვებო, ბრძანა სხვაგვარი
შემართებით. სასახლის ეზოდან ფეხმარდად გავიდა… მხოლოდ იდუმლად შეგულებული ხის კოვზი ედო გულისჯიბეში. კოვზი თითქოს მის გულს სიამოთა გვარის პირველვაჟკაცთა საგმირო საქმეებს უმღერდა…
ზაფხულის ცხელი დღე იდგა. მაგრამ უფლისწული მაინც მხნედ გრძნობდა თავს და ღიღინებდა… მთის მწვერვალზე, რომ ავიდა, შორს, მოელვარე ციხე-კოშკი დაინახა. გული სასიამოვნოდ შეუთრთოლდა და მოუთმენლად დაეშვა ქვემოთ. მაგრამ წყურვილმა ძალა წაართვა… ხის კოვზო, ჩემო მეგობარო, წყაროს წყალს ხომ არ მიმასწავლიო, წამოსცდა უცებ.
იგრძნო გულისჯიბეში ჩადებულმა კოვზმა მალულად წყაროს გზა მიანიშნა. გულის კარნახს მინდობილი, მართლაც გავიდა იმ ბილიკზე, რომელმაც წყაროსთან მიიყვანა, თუმც, უკვე წყაროს ნაკლებად ჰგავდა, რადგან ძლივს წვეთავდა… როგორღაც წყურვილი მაინც მოიკლა და ახლა შიმშილმა შეახსენა თავი. მიიხედ-მოიხედა და ნახა ტოტებდაღვლარჭნილი ხეები ხეებს აღარ ჰგავდნენ. ფოთლები თითქმის არ ებათ და ნაყოფზე ხომ ლაპარაკიც ზედმეტი იყო…
როგორც ჩანს გველეშაპის ცეცხლოვანმა შხამმა ცისარტყელას ბაღის გარდა, მთელი შემოგარენი გააუბედურაო, გაიფიქრა შემკრთალმა და ხის კოვზს მორიდებით სთხოვა: ხის კოვზო, ჩემო მეგობარო, იქნებ საჭმელიც მაპოვნინოო… გულის კარნახით, მალე ტყეში შემალულ ბაღში აღმოჩნდა, რომელიც უწყლობით ეტყობოდა გადაჯიშებულიყო და ალბათ, პატრონსაც კარგა ხნის მიტოვებული ჰქონდა, მაგრამ მაინც მიაგნო უსურვაზის მცირე ნაყოფს, რომელმაც სიმხნევე შემატა. შიმშილიც რომ დაიოკა, ახლა ხის კოვზთან მოთათბირება მოუნდა და სთხოვა: ხის კოვზო, მირჩიე გველეშაპს რა მოვუხერხოო… იარე და გზადაგზა მიხვდებიო, ურჩია კოვზმა. მანაც მხნედ განაგრძო გზა…
თავისუფლების შეგრძნება სილაღეს გვრიდა. ზოგჯერ ასე ეგონა ტყვეობიდან დააღწია თავი. თეფშების, ჩამჩების, კოვზების დანა-ჩანგლების, ბოკლების, სირჩების და სხვა მისთანანის ლაშქარს გამოექცა… თუმც, მერე და მერე გზად შეხვედრილი მოჩვენებითი სტუმრების სიმრავლემ შეაწუხა.
გარეგნულად სტუმრად მოსულებს კი ჰგავდნენ, მაგრამ სტუმრობის წესებს არად დაგიდევდნენ. თუ რამეს ხელში მოიგდებდნენ გაჰქონდათ და გამოჰქონდათ. არადა, უკვე წასაღებიც აღარ იყო. ერთგან მისი გაძარცვაც მოინდომეს.
უფლისწულმა კოვზი ამოიღო, მაგრამ ხის კოვზი ამჯერად არ განძრეულა… ყაჩაღებს ხითხითი აუტყდათ ამ საცოდავი კოვზით რა უნდა გვიქნასო, მაგრამ სიამომ უცებ იგრძნო თავად უნდა გარჯილიყო. დატრიალდა, საბრძოლო ხელოვნება გაიხსენა, კოვზს იარაღად ხმარობდა, თან ისე მარჯვედ და ისე მოხერხებულად, რომ ყაჩაღებს ხმლებისა და არბალეტების გამოყენება არ დასცალდათ…
რომ ჩაივაკა, შესამჩნევი გახდა გამომშრალი, გვალვისაგან დახეთქილი მინდორ-ველი. ერთგან დაღონებულ მწყემსებს წააწყდა, რომლებიც ცოცხლად გადარჩენილ ორიოდე ცხვარს-ძროხას და ცხენს სდარაჯობდნენ. რა დაგმართნიათო, ჰკითხა თანაგრძნობით.
რაღა რა დაგვმართნია, მიწა ვერ დაგვიხნავს და დაგვიმუშავებია, ნახირიც შიმშილისგან ამოგვიწყდა, ოჯახებიც შიმშილისგან გვეხოცება და მალე ალბათ აქაურობა სულ მთლად გაუდაბურდებაო…
მერედა სასახლიდან დახმარება არ გაქვთო, შეწუხდა უფლისწული.
მაგათ ჩვენ რა ხანია აღარ ვადარდებთ, ჟამიანობის შემდეგ მთის აქეთ, არც გადმოუხედიათ, ძვირფასი ქვების საბადოებში მოპოვებული სიმდიდრით ირჩენენ თავს, უფლისწულ სიამოს სუფრიდან მორჩენილ კერძებს შხამცეცხლა გველეშაპს მიართმევენ ძღვნად, მის მომადლიერებაზე აქვთ მთელი ყურადღება გადატანილიო… ნაღვლიანად უპასუხა სახეჩამომჭკნარმა მოხუცმა და დაუმატა, ამბობენ გაუთავებელი ჭამისგან სიამოთა ერთადერთი მემკვიდრე სულ მთლად გადაჯიშდა და ხალხი ვისღა ახსოვს, არადა მაგათი გვარის პირველვაჟკაცობაზე მე რაც საგმირო ამბები გამიგია, ალბათ სულაც კარისმწერლების მოგონილი არაკებიაო…
სიამოს გვარიანად შერცხვა. მერე გაძვალტყავებულ ცხენს შეხედა და უნებლიეთ მწყემსებს უთხრა:
ეგ ცხენი, მათხოვეთ, შხამცეცხლა გველეშაპის ადგილსამყოფელისკენ მოვდივარ, ცისარტყელა ხეების ბაღი უნდა ავაღორძინო, დავბრუნდები და გასამრჯელოსაც მოგართმევთო…
ეგ ჯაგლაგი, რაში გამოგადგება?! თანაც იქითკენ წასული კი, მაგრამ უკან დაბრუნებული არავინ გვინახავს, გასამრჯელოს კი არა, ამ ცხენსაც დავკარგავთ, ხვალ ან ზეგ დაკვლას ვუპირებთ, მაგის ხორცმა, იქნებ ერთი კვირით თავი გაგავატანინოსო… აგდებით მიუგო ახალგაზრდა კაცმა.
მაგრამ მოხუცმა რაღაც სხვაგვარად შეათვალიერა სიამო და თქვა, რაღამც ამან ცისარტყელა ხეების ბაღი ახსენა, უბრალო კაცი არ უნდა ჩანდეს, წაიყვანოს ეგ ცხენი, იქნებ ბედს გვწიოსო.
გმადლობთ, არ დაგაღალატიანებთო, მიუგო უფლისწულმა. თავისდა მოულოდნელად გაქანდა, ცხენს ზურგზე მოექცა, ერთი ხელი ფაფარში ჩაავლო, მეორეთი გულისჯიბიდან ხის კოვზი ამოიღო და ჰაერში შეათამაშა.
მწყემსები ჯერ გაოცებულები შეაჩერდნენ, მერე ახითხითდნენ…
ნახეთ ხის კოვზს, გორდასავით არ ათამაშებს ხელშიო, ჩაიქილიკა ერთმა.
უიმე, ეგ გიჟი ჩანს, ცხენს დავკარგავთ, აბა კოვზით ვის უომიაო, შეიცხადა სხვამ. მხოლოდ სახეჩამომჭკნარი დარბაისელი მიხვდა რაღაცას და დინჯად ბრძანა:
კოვზი ოდითგანვე სიმდიდრის ნიშნად ითვლებოდა, სიმდიდრე კი სხვადასხვაგვარია, თუ კაცი ვარგა, მტრის დასამარცხებლად, ერთი შეხედვით უბრალო ნივთსაც მძლეთამძლე იარაღად აქცევსო… ცხენმაც, თითქოს უჩინი ძალა ჩაბერესო, ლამაზად წამოიმართა, ნახტომი გააკეთა და საოცნებო იორღასავით გაჭენდა.====
დასტურ _ კლიტენი…==================
ცხრათავიანმა გველეშაპმა შორიდან იგრძნო საშიშროება. ცხრავე თავი დაპყრობილი სასახლის ცხრავე ფანჯარაში გამოყო. გამოცვივდნენ სიამოთა ტახტის მოღალატენიც, უფლისწულს არბალეტები დაუშინეს…
გაისარჯა ხის კოვზი, უფლისწულისა და ცხენის გარშემო ციბრუტივით დატრიალდა და მტრის ნასროლი ისრები მტერსავე დაუბრუნა. მხნედ და ხალისიანად ირჯებოდა, რადგან სასახლის ჯურღმულში სიამოთა საგვარეულოს კერძების ჯადოქრული ამომზელი და სუნელებით შემზავებელი დედა ციცხვი ეგულებოდა გამოკეტილი.
სიამომ მერნად გადაქცეულ ცხენით სასახლეს გარს შემოუფრინა, ხის კოვზს ხან ერთ თავს უშვერდა, ხან მეორეს… ნეტა რას გვეთამაშებაო, ეკითხებოდა ერთი თავი მეორეს და გართობის ეშხზე მოსულები ცნობისმოყვარედ მისჩერებოდნენ ხის კოვზს, რომელსაც სიამოთა სამეფო კარზე დამზადებული ზღაპრული კერძების მძაფრი სურნელი ასდიოდა.
სიამოთა საგვარეულო ნობათი მოგართვით და შეიტკბეთო, შეეხმიანა უფლისწული.
ღორმუცელა გველეშაპმა ცხრავე კისერი დაიგრძელა. თავებს ჩამოგრძელებულ ლაშებზე ნერწყვები სდიოდათ, ძალზე უნდოდათ საოცნებო კერძების სურნელებით გაჟღენთილი კოვზი აელოკათ, მაგრამ სასახლის გარშემო მქროლავ მერანზე ამხედრებული სიამო კოვზს წამიერად ხან ერთი თავის ნესტოებთან შეაჩერებდა, ხან მეორის, ხან მესამის და ასე ცხრავე თავი ერთმანეთზე მიყოლებით გააბრუა და ჩააძინა. მერანმაც დრო იხელთა, სასახლის გარშემო კამარა კამარაზე შეჰკრა და ძირს დაშვებისას გველეშაპს ფლოქვებით ცხრავე თავი ჩაუჩეჩქვა… ცოცხლად გადარჩენილმა გველეშაპის დამქაშებმა უფლისწულის წინაშე დაიჩოქეს და პატიება სთხოვეს.
-სამეფო ციცხვი!-ბრძანა მან. ხის კოვზი სიხარულისგან აცეკვდა და უფლისწულს ტკბილად მიუმღერა:
მოქრის დესპანი,
მოციქული
ნაცადი ციქვი,
მოსდევს ნაბიჯი
მოდრეკილი,
სხარტი და ციცქვი,
დასტურ _ კლიტენი
ციხე-კოშკის,
უპყრია ციცხვიც,
ციცხვი ზღაპრული,
ამომზელი ჭამადის ციმციმ,
შემნელებელი სურნელოვან
სანებელთ რიგით…
მცველი უებრო
ქვეყნის მადლის
ღვთიური ნიჭით…
მართლაც გამოჩნდა, ცისარტყელას ფერებით მორთული ციცხვით ხელდამშვენებული ციქვი თუ დესპანი, უფლისწულმა სიამომ ცხენით ჩამოუქროლა, ციცხვი აიტაცა…
აიტაცა და იქაურობა უცებ გასხივოსნდა, სასახლის გარშემო ცადაწვდილი ცისარტყელა ხეების ზღაპრული ბაღი ამოიზარდა.
დედა-შვილის _ ხის კოვზისა და სამეფო ციცხვის შეხვედრის ცქერა ხომ ერთ რამედ ღირდა…მერე ტოტებიდან ცისარტყელები ცისკენ აფრინდნენ, ცაზე უმშვენიერესი ყვავილი გამოისახა და მთელი ის მხარე ამწვანდა… წყაროები კვლავ ამოჩუხჩუხდნენ, ცაში ფრინველნი, მიწად კი ცხოველნი გალაღდნენ, მომრავლდნენ…
გამოქვაბულში შეხიზნული ხალხიც დღის სინათლეზე თამამად გამოვიდა, შვებით ამოისუნთქა და წინაპართა სამკვიდრო მამულებს დაუბრუნდა… ჯაგლაგი ცხენის პატრონებმა კი, საჩუქრად ჯიშიანი ცხენების რემა მიიღეს. მასპინძელი მასპინძელს დაემსგავსა. აბეზარმა სტუმრებმაც თავს უშველეს…
ხის კოვზი მოულოდნელად ცისკენ გაქროლდა, ცის ყვავილს მიეხალა და თავი დაუკრა. ყვავილიდან მშვენიერზე მშვენიერი ყმაწვილი ქალი გადმოვიდა, კოვზის ტარზე დაბრძანდა. კოვზიც უმალვე ფრენა-ფრენით გამობრუნდა და ასული უფლისწულს მოჰგვარა.
-წარმოგიდგენთ, ცისარტყელა სამეფოს პრინცესა!-მიახარა და ამცნო-დაწინდულებად ითვლებით… ეს ადრე, თქვენს დაბადებამდე ცაში გადაწყდა…
პრინცესას სილამაზით მოხიბლულმა უფლისწულმა ცას მდაბლად დაუკრა თავი და ცისარტყელებიდან გადმოღვრილ ცისარტყელა მუსიკის ხმაზე საცოლე საცეკვაოდ მიიწვია…
სიამოთა სამეფო გერბზე კი, ძველებურად, ქვეყნის სიმდიდრის, ძლიერების, გულითადი მასპინძლობის ამსახველი ციცხვი, ცისარტყელას ხე და ციური ყვავილი დაბრძანდნენ… ხის კოვზი კი, უფლისწულს, კვლავაც საამქვეყნო საქმეების გაძღოლაში შველოდა…
თუ ღმერთი გმფარველობს და წინაპართა ნირს არ უღალატებ, ხის უბრალო კოვზიც გიპატრონებსო… უჩუმრად ბრძანა სამეფო ციცხვმა.
1997წ.
ზღაპარი
თორმეტჯერ თორმეტი…
უფლისწულ სიამოს ძველთაძველ და უსაშველოდ გრძელი მაგიდის თავში ჩვეულებისამებრ დიდის ამბით დააბრძანებდნენ…
სუფრაც მუდამ ჟამს მდიდრულად იყო გაწყობილი.
თორმეტჯერ თორმეტი, სისუფთავითა და მორჩილებით განთქმული მსახურიც თავგამოდებით ემსახურებოდა.
მაგრამ უფლისწული, მაინც უხასიათოდ მიირთმევდა საუზმეს, სადილსა თუ ვახშამს, რადგან სუფრასთან ერთთავად მარტოდმარტო იჯდა. არადა, მიჩნეული იყო, სუფრა თორმეტჯერ თორმეტ პერსონაზე გაწყობილიყო, ანუ სიამოს საგვარეულოს თორმეტი წარჩინებული ოჯახის, ყოველ თორმეტ წარმომადგენელზე… ეს რიცხვი სავალდებულო გახლდათ სამეფო კარის ”სრული სისრულის” გამოსახატავად. მაგრამ სამეფო წარჩინებულთაგან მხოლოდ უფლისწული გადარჩენოდა ჟამთა სიავეს… საუკუნეების წინათ დადგენილი სუფრის გაშლის ტრადიცია კი სავალდებულო ეტიკეტი გახლდათ…
მესტუმრეც, ანუ ”სტუმართ მოურავიც” იმგვარად დაფაცურდებოდა, თითქოსდა მოციქულების, სტუმრებისა და მეძღვენეთა დახვედრა-მიღებას ვერ აუდიოდა. ამირეჯიბი, სამეფო კარზე წესრიგის მეთვალყურე, ანუ პურობისა და დარბაზობის დროს ცერემონმაისტერიც, იხტიბარს არ იტეხდა, უფლისწულს თორმეტჯერ თორმეტ პერსონაზე გაწყობილ სუფრის თავში, ვითომდაც სუფრასთან მიწვეული სამეფო გვარის დასანახად მოწიწებით დააბრძანებდა.
არადა, იქაური სუფრის ეტიკეტის მიხედვით, თითოეული პერსონისთვის განკუთვნილი დანა-ჩანგლების რაოდენობა, სხვა ქვეყნებში დადგენილ თორმეტ ერთეულს ბევრად აღემატებოდა. აურაცხელი, ნაირფერადი, ოქრო-ვერცხლის, ფაიფურის ჭურჭლით; ღრმა, ფრიალო ბულიონისა თუ სხვა მისთანანის თეფშებით, ჯამებით, ფინჯნებით, კოვზებით, დანა-ჩანგლებით, ნიჩბებით, ჩამჩებით, სამტვრევებით, სასხლავებით, ასაღებებით, ოქროს, ვერცხლის თუ მინის სასმისებით, ჭიქებით, ტოლჩებით, ბოკლებით, სირჩებით, ტუჩსაწმენდებით, ხელსახოცებით და სხვა მრავალი წვრილმანით ავსებულ მაგიდას, რომლის აღრიცხვას თავად ნაცადი მეჯამეთ-უხუცესიც ვერ აუდიოდა, როცა თორმეტჯერ თორმეტ პერსონაზე მომზადებული ფრინველისა თუ ნადირის ხორცითა თუ ხორცეულიდან დამზადებული კერძებით, წვნიანებით, ღვეზლებით და განრირებით, თევზეულებით და ბოსტნეულებით, ხაჭაპურებით და მჭადებით, საწებლებით, ნამცხვრებით, სხვადასხვა ნუგბარითა თუ მურაბებით, უამრავი ხილით, ჩაით, ყავით, კაკაოთი, ლიმონათებითა და სხვა ათასგვარი გამამხნევებელი თუ გამაგრილებელი სასმელებით სავსე ჭურჭელს შემატებდნენ, ყმაწვილ სიამოს ლამის სუნთქვა ეკვროდა.
მაგრამ რა ექნა, ამგვარად სავსე სუფრა სიამოთა სამეფოს სიძლიერის ნიშნად ითვლებოდა და სხვაგვარად ვერც ისაუზმებდა, ვერც ისადილებდა და ვერც ივახშმებდა… ის კი არა, ყოველი კერძი, ხილი თუ ნუგბარი, წესისამებრ, ეტიკეტისდა დარად განკუთვნილი ამა თუ იმ ნიჩბით, კოვზით, ჩანგლით უნდა გადაეღო. მერე კი სხვა, შესაბამისი ჩანგლით, კოვზით თუ კოვზის კოვზით მიერთმია. არადა, ზოგი სახის დანა-ჩანგლის აღებისას ეგონა სატახტო ჯარისკაცთა აღჭურვილობას, ორმეტრიან შუბს, უსაშველოდ მძიმე, კიდეებგამობერილ ხმალს ჩრიდნენ ხელთ. ალბათ იმიტომ ეჩვენებოდა ასე, რომ საუზმის მერე საბრძოლო ხელოვნებაში უნდა ევარჯიშა. სადაც მძიმე მუზარადის დახურვა და სქელზე სქელი ჯაჭვის პერანგის ჩაცმა უწევდა…თუ რაიმეს გადაღებას უბრალოდ, ხელით მოინდომებდა, სხვადასხვა ფერის ხელთათმანებით მორთულ-აღჭურვილი მსახურები, შეპარვით უმალვე ეტიკეტით განკუთვნილ ნიჩაბს, ორთითა, სამთითა თუ შვიდთითა ჩანგალს შეუცურებდნენ თითებში.
მაშ, როგორ, უფლისწულის ხელი, მსახურთა მიერ მორთმეულ კერძსა თუ ხილს უშუალოდ ხელით არ უნდა შეხებოდა, თუმც იმავე ხელებით მომზადებული კერძების ჭამა სრულიად მისაღები გახლდათ…
ამგვარი ცერემონიალებით გაბეზრებულ ყმაწვილ კაცს, თუმც იგი უფლისწული გახლდათ სიხალისე წართმეოდა. ძილითაც ცუდად ეძინა და გამუდმებით იმაზე ფიქრობდა, როგორ განთავისუფლებულიყო იმ თორმეტჯერ თორმეტი პირობითი თანამესუფრისაგან, დანა-ჩანგლების, ჩამჩების, კოვზების, ბოკლების და მისთანანის ალყისაგან…====
უცნაური ხის კოვზი…
======================
ერთხელ, შუაღამისას გაღვიძებულმა ვერ მოისვენა, წამოდგა, კართან მთვლემარე მცველებს პერანგისამარა გაეპარა და სანთლებით გაჩირაღდნებული სასახლის ტალანს გაუყვა. მერე უცებ, სადღაც გვერდზე გაუხვია და შემთხვევით მეჯამეთ-უხუცესის საგამგებლოში მოხვდა, ანუ ათასგვარი ჯამ-ჭურჭელით, ასანაირი სერვიზით, ჩანგლებით, დანებითა და კოვზებით გავსებულ საცავში.
სიამომ ჭურჭლით გაძეძგილ თაროებს უსიამოვნოდ გადაავლო თვალი და ის იყო საცავიდან გამოსვლას აპირებდა, რომ ერთგან, ლამაზად ნაკეთები სკივრი დაინახა. მივიდა, თავი ახადა და სანთლების შუქზე შიგ ჩაყრილ ხის კოვზები შენიშნა. რამდენიმე მათგანს ინტერესით შეახო ხელი, უნებლიეთ მათ შორის გამორჩეულად ნაკეთების ძებნას შეუდგა და იპოვა კიდეც…
მალე ძველისძველ, იდუმალი მშვენიერებით მბზინავ კოხტაზე კოხტა კოვზს წააწყდა. გულისფანცქალით აიღო, პერანგის სახელოთი გაწმინდა და მის ტარზე ამოკვეთილი სიამოთა საგვარეულოს ტოტემის, ცისარტყელას ფერებით მორთული, ცადაწვდილი ხის გამოსახულება იხილა.
უცებ კოვზი შეთამაშდა და სიამომ მადისამღვძრელი სურნელი შეისუნთქა. ის იყო სამზარეულოსკენ გაუწია გულმა, რომ კოვზმა ახლა ჰაერში შეითამაშა და სიამოთა გასაიდუმლოებული საბრძოლო ილეთი დიდი სიმარჯვით განასახიერა. სიამომ თავისდა უნებლიეთ მიბაძა. კოვზმა ახლა სხვა ილეთი უჩვენა. უფლისწული კვლავ უყოყმანოდ მიენდო და მთვარის შუქზე წვრთნას დიდი გულმოდგინებით შეუდგა. ბოლოს კოვზი მის გაშლილ ხელისგულზე დაბრძანდა და ჩვეულებრივ, უბრალო ხის კოვზად იქცა, რითაც უფლისწულს მიანიშნა, რომ დრო იყო შეესვენა. სიამო კოვზს მოწიწებით ეამბორა, უბეში დამალა და დასაძინებლად ღიღინით წავიდა. ტკბილად მოისვენა.====
მფრინავი ცისარტყელები…
==========================
გაიღვიძა თუ არა, ნანახი სიზმრის გახსენება მოინდომა… მხოლოდ წამიერი, გამამხნევებული თრთოლვა შეიგრძნო, რომელსაც სიზმარში გაგონილი ხმა ჰგვრიდა… ეგ ხომ ხის კოვზი იყოო, გაიხსენა უცებ. უბიდან ამოიღო და იმ ადგილზე ეამბორა, სადაც სიამოთა საგვარეულოს ტოტემი _ ცისარტყელას ხე იყო გამოხასული…
მერე მსახურთა დახმარების გარეშე ჩაიცვა, ხელ-პირი დაიბანა და სამზარეულოსკენ ხალისიანად წავიდა. შემკრთალი პირისფარეშნი თავდახრილები მისდევდნენ… ასე მხნედ მიმავალი უფლისწულის დანახვაზე თავად ამირეჯიბი _ სამეფო კარზე წესრიგის მეთვალყურე პურობისა და დარბაზობის დროს ანუ ცერემონმაისტერიც კი გაკვირდა…
უსაშველოდ უგრძესი მაგიდის ბოლოს მდგარმა უფლისწულმა ღვთისადმი ლოცვა აღავლინა, მერე, მოოქროვილ სავარძელში ჩაჯდომამდე, გულის ჯიბიდან ხის კოვზი ამოიღო, ხელსახოცით ნაზად გაწმინდა, ტარზე ეამბორა და მაგიდაზე პატივით დადო.
ხის კოვზის დანახვაზე მეჯამეთ-უხუცესს ელდა ეცა, ცერემონმაისტერმა კი სული ძლივს მოითქვა და უფლისწულ სიამოს მთრთოლვარე ხმით მიანიშნა: თქვენო უდიდებულესობავ, ეგ კოვზი, რა თქვენი საკადრისიაო… ეგ მე ვიცი და ჩემმა კოვზმაო, ღიმილით გაეპასუხა იგი და მირთმეული წვნიანის ჭამას ხის კოვზით მადიანად შეუდგა. მსახურები გაშეშდნენ… მერე ამირეჯიბი გონს მოეგო და მანდატურთ-უხუცესის დასაძახებლად გაგზავნა კაცი.
უფლისწული სიამო ისე სიამოვნებით მიირთმევდა წვნიანს, გეგონებოდათ ხის კოვზს ეფერებაო… კოვზი კი, ფარულად რაღაცას ახსენებდა…
მობრძანდა მანდატურთ-უხუცესი, თეთრწვერა, მხრებგაშლილი მოხუცი, რომელიც ჯერ კიდევ სიამოს დიდ პაპას ემსახურებოდა მთელი ერთგულებით. ხელთ ვეფხისთავიანი ჯოხი ეპყრა.
უფლისწულმა უნებლიეთ უნდობლად შეხედა მისი ძალაუფლების ნიშნად მიჩნეულ ჯოხს და უცებ გაახსენდა, იმავ სიზმარში ხის კოვზი, საადღაც ჯურღმულში გამოკეტილ დედას უხმობდა. დედა კი, ცისარტყელას ფერებით მოელვარე, მშვენიერი ციცხვი გახლდათ, სიამოთა გვარის უშორეს წარმომადგენელს კვერთხად, რომ ეპყრა ხელთ.
ვეზირმა უფლისწული მოწიწებით დალოცა, კარგი მადა უსურვა და თავისეული ღირსებით წარმოთქვა:
ეგ მდაბიური კოვზი რა ღირსია, მისი უდიდებულესობის პირს ეხებოდესო…
უფლისწულმა წაუყრუა, მაგრამ მან კვლავ შეპარვით შეახსენა სამეფო კარის ეტიკეტი. სიამო ერთხანს ჩუმად განაგრძნობდა წვნიანის მირთმევას, მერე როცა მანდატურთ-უხუცესი მეტისმეტად მიუახლოვდა და იმ აჩემებული სამეფო ეტიკეტის შესახებ განცხადების გაკეთება დააპირა, ყმაწვილმა წვნიანის ჭამას თავი მიანება და მოხუცს შეაგება:
-ტყუილად ნუ ირჯებით, ამ კოვზით ჩემი დიდი წინაპრები მიირთმევდნენ, ჯერ კიდევ მაშინ, სანამ სამეფო დინასტიას შექმნიდნენ… თავის დროზე, ჩვენს სამეფო გერბზე გულითადი მასპინძლობის ამსახველი ამ კოვზის დედა, ციცხვთა ციცხვი იქნებოდა გამოხატული, მაგრამ მერე როგორც ჩანს, რომელიღაც ამპარტავანმა მეფემ ითაკილა და გერბზე ცისარტყელას ხის, დედა ციცხვისა და ციური ყვავილის მაგივრად კბილებდაკრეჭილი ვეფხვი, არბალეტი და ვეება მუშტი გამოხატა…
-ცისარტყელას ხე?!-გაიოცა მოხუცმა,-თქვენ საიდან იცით მის შესახებ…-კოვზი კარგად შეათვალიერა და რაღაცას მიხვდა,-დიახ, უნდა გამოგიტყდეთ, რომ თქვენი დიდი პაპისგან მსმენია ამ ხის შესახებ… სიამოთა გვარის წინაპრად იყო მიჩნეული, ნაწვიმარზე, როგორც კი მზე სხივებს მოჰფენდა, თურმე უამრავი ცისარტყელა აფრინდებოდა მისი ტოტებიდან და იწყებდა ნავარდს… მსგავსი მსგავსს პოულობდა, ერწყმოდა და ქრებოდა… თუ განსხვავებული წყვილი შერჩებოდა ცას, მამახე მათ თავისკენ უხმობდა და მიწაზე დაშვებულთ ნერგად აქცევდა… ისიც მსმენია, ამ ხის ტოტიდან ამოჭრილ ყოველ ნივთს ჯადოსნური ძალა ჰქონდა… არა, იმ გრძნეულ ხეს, მე არ მოვსწრებივარ…-თითქოს თავი იმართლა უნებლიეთ,- არც თქვენ დიდ პაპას უნახავს ის ხე… მისი მონაყოლიდან, როგორც მახსოვს, ბოლო სიამოთაგან, მისი პაპის პაპისპაპა იყო ცისარტყელა ხეების ბაღის მომსწრე… ის ბაღი, მთის გადაღმა, ახლანდელ გადამწვარ ველზე, თქვენს თავდაპირველ საგვარეულო მამულში ყოფილა გაშენებული… სანამ ციდან, მფრინავ ცისარტყელებზე გაავებული ის ცხრათავიანი გველეშაპი არ დაეშვებოდა და ცეცხლოვანი ენებით ველს არ გადაწვავდა…- იგი მიხვდა, რაღაც ზედმეტი წამოცდა და გაფრთხილდა.
უფლისწულმა მსახურის მიერ ჯამით მირთმეულ თბილ წყალში კოვზი მარჯვედ ამოავლო, შეამშრალა და გულისჯიბეში თავმომწონედ ჩაიდო.
მერე ღმერთს მადლობა მოახსენა ბოძებული შეჭამადისთვის და მანდატურთ-უხუცესს მიმართა:
-ვბრძანებ! დღეის შემდეგ, არავითარი თორმეტჯერ თორმეტი მოჩვენებითი წარჩინებულნი და მისთანანი… არავითარი გადამეტებული კერძი, ნუგბარი თუ სასმელი, არავითარი ზედმეტი თეფში, ფინჯანი, ჭიქა, კოვზი, დანა-ჩანგალი და სხვა ასნაირი ბუტაფორია… აქ მყოფ მსახურთა უმეტესობა დღეიდან გამწესდეს სახელოსნო სკოლებში და ყოველი მათგანი რაიმე სასიკეთო საქმეში დახელოვნდეს…-მანდატურთ-უხუცესს გამომცდელად შეაჩერდა და სანამ იგი წინააღმდეგობის გაწევას მოინდომებდა, მკაცრად უთხრა…- სჯობს, შხამცეცხლა გველეშაპზე მიამბოთ, ვგრძნობ რაღაცას გულდაგულ მიმალავდით…
მოხუცი შეყოყმანდა, მაგრამ უფლისწულის მკაცრმა და ჩამძიებლურმა მზერამ თავისი ქნა…
-დიახ, იგი ახლაც სიამოთა გვარის პირვანდელ სასახლეში ბინადრობს… უმეტესწილად წევს და ნებივრობს, ყოველ წელს კი გაზაფხულის დაწყებისას, შხამიან ცეცხლს მიმოაფრქვევს და გადატრუსულ ველს კიდევ უფრო გადატრუსავს, რათა სადმე ერთი ცისარტყელას ხეც არ ამოვიდეს… სამწუხაროდ მრავალი ორგული და მოღალატე მის სამსახურში ჩადგა, მისი ნასუფრალით იკვებებიან და გამუდმებით აქეთკენ წამოსვლას და ჩვენს განადგურებას ჩასჩიჩინებენ,-მწუხარე იერით მოახსენა მან, მერე კი დამაიმედებლად დაუმატა,-მაგრამ არც ჩვენ ვართ მშვიდად, თქვენი უსაფრთხოებისთვის განკუთვნილ ზომებს გეგმაზომიერად ვატარებთ, შხამის მომტანი გველეშაპი მთის აქით, რომ არ გადმოვიდეს, სამეფო ეტიკეტით დამზადებულ ყოველ კერძს ვუგზავნით…
-რა დამამცირებელია?!...- შეშფოთებით შესძახა სიამომ.
-სამაგიეროდ მისი შიშით მთის იქითა მხრიდან ვერც ვერავინ ბედავს ჩვენზე თავდასხმას, ზღვის მხრიდანაც ერიდებიან ჩვენზე საომრად წამოსვლას, რადგან გველეშაპი, როგორც კი, საფრთხეს იგრძნობს ცეცხლის ქარიშხალს ამოუშვებს და იმგვარ ტალღებს ააგორებს, რომ…
-მაშ, ჩვენივე მონობითა ვართ დაცულნი… თუ ბრძოლის შნო არ გქონდათ გერბზე გამოსახულ სიმბოლოებს რაღაზედ ცვლიდით?!-ნიშნის მოგებით შეაწყვეტინა, ფარული სიამაყით მოცულ ვეზირს,-ცისარტყელას ხე, ციცხვი და ციური ყვავილი უთუოდ ღვთისგან მონიჭებულ ძალაზე მიგვანიშნებდა… თქვენ კი ამპარტავნობის ნიშნად კბილებდაკრეჭილი ვეფხვი, არბალეტი და ვეება მუშტი ჩაანაცვლეთ… პომპეზური, საბრძოლო აღჭურვილობა შემოიღეთ და ჯარი უმოქმედო გახადეთ!-უნებლიეთ ისე შეუწყრა, თითქოს ყველაფერი ეს მისი მითითებით მომხდარიყოს.
-ვფიქრობდით, ამ ამბის გაგება თქვენთვის ნაადრევი იყო, მაგრამ თქვენმა საზრიანმა საუბარმა მეც ძალა შემმატა. ვატყობ, უკვე ბავშვი აღარა ხართ და მალე, ალბათ უხუცესთა თანხმობით სამეფო გვირგვინს დაიდგამთ…-მორჩილების გამომხატველ ნოტზე დაამთავრა ნაცადმა კარისკაცმა.
-მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ცისარტყელა ხეების ბაღი, ისევ დაამშვენებს ჩვენს ქვეყანას…-ომახიანად განაცხადა უფლისწულმა.
მერე წამოდგა და ბრძანა:
-სიამოთა გვარის პირვანდელი საგვარეულო მამული უნდა მოვინახულო!..====
ფათერაკები საგვარეულო მამულამდე===================================სამეფო კარი აფორიაქდა: დაფაცურდნენ დიდვაზირები; ამირ-სპასალარი, ამილახორი, ამირბარი, მანდატურთ-უხუცესი და სხვანი…
სამეფო საჯინიბოებისა და აბჯარ-საჭურვლის გამგე ამილახორი ემუდარებოდა, თქვენთვის განკუთვნილ რჩეულ ცხენთაგან, რომელიმე მაინც იახლეთო… მაგრამ სიამომ ბრძანა, არც არავინ დამგზავრებოდა და არც არავის გაებედა თვალთვალი…
ცხენს და იარაღს თუ საჭირო იქნება თავად მოვიპოვებო, ბრძანა სხვაგვარი
შემართებით. სასახლის ეზოდან ფეხმარდად გავიდა… მხოლოდ იდუმლად შეგულებული ხის კოვზი ედო გულისჯიბეში. კოვზი თითქოს მის გულს სიამოთა გვარის პირველვაჟკაცთა საგმირო საქმეებს უმღერდა…
ზაფხულის ცხელი დღე იდგა. მაგრამ უფლისწული მაინც მხნედ გრძნობდა თავს და ღიღინებდა… მთის მწვერვალზე, რომ ავიდა, შორს, მოელვარე ციხე-კოშკი დაინახა. გული სასიამოვნოდ შეუთრთოლდა და მოუთმენლად დაეშვა ქვემოთ. მაგრამ წყურვილმა ძალა წაართვა… ხის კოვზო, ჩემო მეგობარო, წყაროს წყალს ხომ არ მიმასწავლიო, წამოსცდა უცებ.
იგრძნო გულისჯიბეში ჩადებულმა კოვზმა მალულად წყაროს გზა მიანიშნა. გულის კარნახს მინდობილი, მართლაც გავიდა იმ ბილიკზე, რომელმაც წყაროსთან მიიყვანა, თუმც, უკვე წყაროს ნაკლებად ჰგავდა, რადგან ძლივს წვეთავდა… როგორღაც წყურვილი მაინც მოიკლა და ახლა შიმშილმა შეახსენა თავი. მიიხედ-მოიხედა და ნახა ტოტებდაღვლარჭნილი ხეები ხეებს აღარ ჰგავდნენ. ფოთლები თითქმის არ ებათ და ნაყოფზე ხომ ლაპარაკიც ზედმეტი იყო…
როგორც ჩანს გველეშაპის ცეცხლოვანმა შხამმა ცისარტყელას ბაღის გარდა, მთელი შემოგარენი გააუბედურაო, გაიფიქრა შემკრთალმა და ხის კოვზს მორიდებით სთხოვა: ხის კოვზო, ჩემო მეგობარო, იქნებ საჭმელიც მაპოვნინოო… გულის კარნახით, მალე ტყეში შემალულ ბაღში აღმოჩნდა, რომელიც უწყლობით ეტყობოდა გადაჯიშებულიყო და ალბათ, პატრონსაც კარგა ხნის მიტოვებული ჰქონდა, მაგრამ მაინც მიაგნო უსურვაზის მცირე ნაყოფს, რომელმაც სიმხნევე შემატა. შიმშილიც რომ დაიოკა, ახლა ხის კოვზთან მოთათბირება მოუნდა და სთხოვა: ხის კოვზო, მირჩიე გველეშაპს რა მოვუხერხოო… იარე და გზადაგზა მიხვდებიო, ურჩია კოვზმა. მანაც მხნედ განაგრძო გზა…
თავისუფლების შეგრძნება სილაღეს გვრიდა. ზოგჯერ ასე ეგონა ტყვეობიდან დააღწია თავი. თეფშების, ჩამჩების, კოვზების დანა-ჩანგლების, ბოკლების, სირჩების და სხვა მისთანანის ლაშქარს გამოექცა… თუმც, მერე და მერე გზად შეხვედრილი მოჩვენებითი სტუმრების სიმრავლემ შეაწუხა.
გარეგნულად სტუმრად მოსულებს კი ჰგავდნენ, მაგრამ სტუმრობის წესებს არად დაგიდევდნენ. თუ რამეს ხელში მოიგდებდნენ გაჰქონდათ და გამოჰქონდათ. არადა, უკვე წასაღებიც აღარ იყო. ერთგან მისი გაძარცვაც მოინდომეს.
უფლისწულმა კოვზი ამოიღო, მაგრამ ხის კოვზი ამჯერად არ განძრეულა… ყაჩაღებს ხითხითი აუტყდათ ამ საცოდავი კოვზით რა უნდა გვიქნასო, მაგრამ სიამომ უცებ იგრძნო თავად უნდა გარჯილიყო. დატრიალდა, საბრძოლო ხელოვნება გაიხსენა, კოვზს იარაღად ხმარობდა, თან ისე მარჯვედ და ისე მოხერხებულად, რომ ყაჩაღებს ხმლებისა და არბალეტების გამოყენება არ დასცალდათ…
რომ ჩაივაკა, შესამჩნევი გახდა გამომშრალი, გვალვისაგან დახეთქილი მინდორ-ველი. ერთგან დაღონებულ მწყემსებს წააწყდა, რომლებიც ცოცხლად გადარჩენილ ორიოდე ცხვარს-ძროხას და ცხენს სდარაჯობდნენ. რა დაგმართნიათო, ჰკითხა თანაგრძნობით.
რაღა რა დაგვმართნია, მიწა ვერ დაგვიხნავს და დაგვიმუშავებია, ნახირიც შიმშილისგან ამოგვიწყდა, ოჯახებიც შიმშილისგან გვეხოცება და მალე ალბათ აქაურობა სულ მთლად გაუდაბურდებაო…
მერედა სასახლიდან დახმარება არ გაქვთო, შეწუხდა უფლისწული.
მაგათ ჩვენ რა ხანია აღარ ვადარდებთ, ჟამიანობის შემდეგ მთის აქეთ, არც გადმოუხედიათ, ძვირფასი ქვების საბადოებში მოპოვებული სიმდიდრით ირჩენენ თავს, უფლისწულ სიამოს სუფრიდან მორჩენილ კერძებს შხამცეცხლა გველეშაპს მიართმევენ ძღვნად, მის მომადლიერებაზე აქვთ მთელი ყურადღება გადატანილიო… ნაღვლიანად უპასუხა სახეჩამომჭკნარმა მოხუცმა და დაუმატა, ამბობენ გაუთავებელი ჭამისგან სიამოთა ერთადერთი მემკვიდრე სულ მთლად გადაჯიშდა და ხალხი ვისღა ახსოვს, არადა მაგათი გვარის პირველვაჟკაცობაზე მე რაც საგმირო ამბები გამიგია, ალბათ სულაც კარისმწერლების მოგონილი არაკებიაო…
სიამოს გვარიანად შერცხვა. მერე გაძვალტყავებულ ცხენს შეხედა და უნებლიეთ მწყემსებს უთხრა:
ეგ ცხენი, მათხოვეთ, შხამცეცხლა გველეშაპის ადგილსამყოფელისკენ მოვდივარ, ცისარტყელა ხეების ბაღი უნდა ავაღორძინო, დავბრუნდები და გასამრჯელოსაც მოგართმევთო…
ეგ ჯაგლაგი, რაში გამოგადგება?! თანაც იქითკენ წასული კი, მაგრამ უკან დაბრუნებული არავინ გვინახავს, გასამრჯელოს კი არა, ამ ცხენსაც დავკარგავთ, ხვალ ან ზეგ დაკვლას ვუპირებთ, მაგის ხორცმა, იქნებ ერთი კვირით თავი გაგავატანინოსო… აგდებით მიუგო ახალგაზრდა კაცმა.
მაგრამ მოხუცმა რაღაც სხვაგვარად შეათვალიერა სიამო და თქვა, რაღამც ამან ცისარტყელა ხეების ბაღი ახსენა, უბრალო კაცი არ უნდა ჩანდეს, წაიყვანოს ეგ ცხენი, იქნებ ბედს გვწიოსო.
გმადლობთ, არ დაგაღალატიანებთო, მიუგო უფლისწულმა. თავისდა მოულოდნელად გაქანდა, ცხენს ზურგზე მოექცა, ერთი ხელი ფაფარში ჩაავლო, მეორეთი გულისჯიბიდან ხის კოვზი ამოიღო და ჰაერში შეათამაშა.
მწყემსები ჯერ გაოცებულები შეაჩერდნენ, მერე ახითხითდნენ…
ნახეთ ხის კოვზს, გორდასავით არ ათამაშებს ხელშიო, ჩაიქილიკა ერთმა.
უიმე, ეგ გიჟი ჩანს, ცხენს დავკარგავთ, აბა კოვზით ვის უომიაო, შეიცხადა სხვამ. მხოლოდ სახეჩამომჭკნარი დარბაისელი მიხვდა რაღაცას და დინჯად ბრძანა:
კოვზი ოდითგანვე სიმდიდრის ნიშნად ითვლებოდა, სიმდიდრე კი სხვადასხვაგვარია, თუ კაცი ვარგა, მტრის დასამარცხებლად, ერთი შეხედვით უბრალო ნივთსაც მძლეთამძლე იარაღად აქცევსო… ცხენმაც, თითქოს უჩინი ძალა ჩაბერესო, ლამაზად წამოიმართა, ნახტომი გააკეთა და საოცნებო იორღასავით გაჭენდა.====
დასტურ _ კლიტენი…==================
ცხრათავიანმა გველეშაპმა შორიდან იგრძნო საშიშროება. ცხრავე თავი დაპყრობილი სასახლის ცხრავე ფანჯარაში გამოყო. გამოცვივდნენ სიამოთა ტახტის მოღალატენიც, უფლისწულს არბალეტები დაუშინეს…
გაისარჯა ხის კოვზი, უფლისწულისა და ცხენის გარშემო ციბრუტივით დატრიალდა და მტრის ნასროლი ისრები მტერსავე დაუბრუნა. მხნედ და ხალისიანად ირჯებოდა, რადგან სასახლის ჯურღმულში სიამოთა საგვარეულოს კერძების ჯადოქრული ამომზელი და სუნელებით შემზავებელი დედა ციცხვი ეგულებოდა გამოკეტილი.
სიამომ მერნად გადაქცეულ ცხენით სასახლეს გარს შემოუფრინა, ხის კოვზს ხან ერთ თავს უშვერდა, ხან მეორეს… ნეტა რას გვეთამაშებაო, ეკითხებოდა ერთი თავი მეორეს და გართობის ეშხზე მოსულები ცნობისმოყვარედ მისჩერებოდნენ ხის კოვზს, რომელსაც სიამოთა სამეფო კარზე დამზადებული ზღაპრული კერძების მძაფრი სურნელი ასდიოდა.
სიამოთა საგვარეულო ნობათი მოგართვით და შეიტკბეთო, შეეხმიანა უფლისწული.
ღორმუცელა გველეშაპმა ცხრავე კისერი დაიგრძელა. თავებს ჩამოგრძელებულ ლაშებზე ნერწყვები სდიოდათ, ძალზე უნდოდათ საოცნებო კერძების სურნელებით გაჟღენთილი კოვზი აელოკათ, მაგრამ სასახლის გარშემო მქროლავ მერანზე ამხედრებული სიამო კოვზს წამიერად ხან ერთი თავის ნესტოებთან შეაჩერებდა, ხან მეორის, ხან მესამის და ასე ცხრავე თავი ერთმანეთზე მიყოლებით გააბრუა და ჩააძინა. მერანმაც დრო იხელთა, სასახლის გარშემო კამარა კამარაზე შეჰკრა და ძირს დაშვებისას გველეშაპს ფლოქვებით ცხრავე თავი ჩაუჩეჩქვა… ცოცხლად გადარჩენილმა გველეშაპის დამქაშებმა უფლისწულის წინაშე დაიჩოქეს და პატიება სთხოვეს.
-სამეფო ციცხვი!-ბრძანა მან. ხის კოვზი სიხარულისგან აცეკვდა და უფლისწულს ტკბილად მიუმღერა:
მოქრის დესპანი,
მოციქული
ნაცადი ციქვი,
მოსდევს ნაბიჯი
მოდრეკილი,
სხარტი და ციცქვი,
დასტურ _ კლიტენი
ციხე-კოშკის,
უპყრია ციცხვიც,
ციცხვი ზღაპრული,
ამომზელი ჭამადის ციმციმ,
შემნელებელი სურნელოვან
სანებელთ რიგით…
მცველი უებრო
ქვეყნის მადლის
ღვთიური ნიჭით…
მართლაც გამოჩნდა, ცისარტყელას ფერებით მორთული ციცხვით ხელდამშვენებული ციქვი თუ დესპანი, უფლისწულმა სიამომ ცხენით ჩამოუქროლა, ციცხვი აიტაცა…
აიტაცა და იქაურობა უცებ გასხივოსნდა, სასახლის გარშემო ცადაწვდილი ცისარტყელა ხეების ზღაპრული ბაღი ამოიზარდა.
დედა-შვილის _ ხის კოვზისა და სამეფო ციცხვის შეხვედრის ცქერა ხომ ერთ რამედ ღირდა…მერე ტოტებიდან ცისარტყელები ცისკენ აფრინდნენ, ცაზე უმშვენიერესი ყვავილი გამოისახა და მთელი ის მხარე ამწვანდა… წყაროები კვლავ ამოჩუხჩუხდნენ, ცაში ფრინველნი, მიწად კი ცხოველნი გალაღდნენ, მომრავლდნენ…
გამოქვაბულში შეხიზნული ხალხიც დღის სინათლეზე თამამად გამოვიდა, შვებით ამოისუნთქა და წინაპართა სამკვიდრო მამულებს დაუბრუნდა… ჯაგლაგი ცხენის პატრონებმა კი, საჩუქრად ჯიშიანი ცხენების რემა მიიღეს. მასპინძელი მასპინძელს დაემსგავსა. აბეზარმა სტუმრებმაც თავს უშველეს…
ხის კოვზი მოულოდნელად ცისკენ გაქროლდა, ცის ყვავილს მიეხალა და თავი დაუკრა. ყვავილიდან მშვენიერზე მშვენიერი ყმაწვილი ქალი გადმოვიდა, კოვზის ტარზე დაბრძანდა. კოვზიც უმალვე ფრენა-ფრენით გამობრუნდა და ასული უფლისწულს მოჰგვარა.
-წარმოგიდგენთ, ცისარტყელა სამეფოს პრინცესა!-მიახარა და ამცნო-დაწინდულებად ითვლებით… ეს ადრე, თქვენს დაბადებამდე ცაში გადაწყდა…
პრინცესას სილამაზით მოხიბლულმა უფლისწულმა ცას მდაბლად დაუკრა თავი და ცისარტყელებიდან გადმოღვრილ ცისარტყელა მუსიკის ხმაზე საცოლე საცეკვაოდ მიიწვია…
სიამოთა სამეფო გერბზე კი, ძველებურად, ქვეყნის სიმდიდრის, ძლიერების, გულითადი მასპინძლობის ამსახველი ციცხვი, ცისარტყელას ხე და ციური ყვავილი დაბრძანდნენ… ხის კოვზი კი, უფლისწულს, კვლავაც საამქვეყნო საქმეების გაძღოლაში შველოდა…
თუ ღმერთი გმფარველობს და წინაპართა ნირს არ უღალატებ, ხის უბრალო კოვზიც გიპატრონებსო… უჩუმრად ბრძანა სამეფო ციცხვმა.
1997წ.
/ხატოვანი მოტივაციები - ლიტერატურულ-შემეცნებითი ჟურნალი
the magazine "Image-Bearing Motivations"/
ზღაპრები… Tales…
გამოქვეყნებულია რესპუბლიკურ ჟურნალ-გაზეთებში…რამდენიმე მათგანი თარგმნილია ინგლისურ ენაზე
გამოქვეყნებულია რესპუბლიკურ ჟურნალ-გაზეთებში…რამდენიმე მათგანი თარგმნილია ინგლისურ ენაზე
შინაარსი
უფლისწულ სიამოს ხის კოვზი
====
მომღერალი ცხენი
====
სახელგატეხილი ძაღლი ჩიბიტო
====
საპნიქაფიას მზითევი
====
გონჰუ დელფინთა პლანეტიდან
====
პლიყვისგან ჩაყლაპული ტბა და
აქვარიუმში გაჭედილი მუტრუკელა ლოქო
====
აუკა-თოჯი
====
ბურბულაკი
====
საყურეებიანი ვირისა და ჭიანჭველას ამბავი
====
კნიპსა ბუშტისროლია პლანეტიდან
====
ნაკვერჩხალა
====
ფრაციოლა და ლულუფარი
====
ჩიტმადევარა სარდალი
====
აციო და დაციო
===
ლოკოკინა და ბუღა მაყრად მიდიოდნენ
….
”მან გაახაფოს ხმა ხაფი კვლა უფრო გასახაფავი”
***
”ჭკუის დამრიგებელი…”
***
ბრმა სიყვარული
***
აციო და დაციო
***
იხილეთ:
ზღაპრები... Tales...
იგავ-არაკები, ზღაპრები… Fables, fairy tales…
ზღაპრები და იგავ-არაკები... fairy tales and Fables...
*
- საბავშვო ლიტერატურა _ დიდობაში განცდილი სიყმაწვილე _ ლექსად _სასწაულის თუ არ გჯერა…
*
და ისევ არაკი _
სათუო დიდებით ტკბობის მსხვერპლი… /არაკი/
სოფლიდან, სანადიროდ გასულმა ჭაბუკმა უამრავი ფრინველი, კურდღელი და გარეული ტახიც კი მოინადირა. წარმოსახვაში უკვე ტკბებოდა, თუ უკან დაბრუნებულს რა აღტაცებით ხვდებოდნენ თანასოფლელები, მაგრამ მოულოდნელად გზა აებნა და უღრან ადგილას აღმოჩნდა. ნანადირევიდან, ერთი ტყის ქათამის გადაგდება არ უნდოდა, მით უფრო კურდღელის, ტახის დატოვას ხომ ფიქრშიც ვერ გაივლებდა.
ამასობაში ჩამობნელდა და გადაღლილს, იქვე, ფეხზე მდგომს, ღრმად ჩაეძინა. ძილ-ღვიძილში, თითქოსდა სრულ სიცარიელეში გადაინაცვლა. დამფრთხალი, ხელების ცეცებით ცდილობდა გზის გაგნებას. მაგრამ, ყოველ წამს იმ უსზღვრო სიცარიელის შეგრძნება თრგუნავდა.
უცებ ძალიან, ძალიან, ძალიან დაძაბა მზერა და შორიახლო, რაღაც უცნაურ პაწაკინტელა ნაირფერად არსებას ”ჩაავლო”.
”ჯადოსნური ტალღა”, გაიფიქრა უნებლიეთ და იგრძნო უხილავ სამყაროს მობინადრე არსებამ, მის საშველად შეყოვნდა… (ანუ დამზერადი გახდა).
_ელესა?!_ისე წარმოთქვა მონადირემ, თითქოს, კარგა ხნის უნახავ ნაცნობს გადაეყარაო.
_დროზე გააღწიე აქედან…_წკრიალა ხმით გააფრთხილა მან.
_გათენდეს და მერე ვინ დამიშლის…გზას გავიგნებ და შუადღემდე შინ ვიქნები…_იმედიანად გაეპასუხა იგი.
_აქ, არც არასდროს გათენდება, თუ ნანადირევს, თავს არ მიანებებ… ცოდვა გაგიათასმაგდება და შენს დროს აცდები_მიუარაკა ”ელესამ”.
_რას უნდა ავცდე, გათენდება და…_არაფრის დტოვება არ უნდოდა, ისევ მისი ნანადირევით გაკვირვებულ თანასოფლელთა ”აღტაცებები” ელანდებოდა…
ჩვეული თვალისთვის უხილავი ნაწილაკი კი, თავს არ ანებებდა, ცდილობდა აეხსნა, რომ დროთა აღრევის წამს იგი, სხვა სამყაროში მოხვდა, სადაც, ენერგიისა და სულის გარდა სხვა რამის ტარება მიუღებელი იყო.
მონადირე თავგამოდებით ესიტყვებოდა… თან თავისთვის ფიქრობდა, რა შტერი ვინმეა, ბედმა გამიღიმა, მალე მთელმა სოფელმა საუკეთესო მონადირედ უნდა მაღიაროს, ეს კი, რაებს მელაქლაქებაო…
_კი მაგრამ, სხვის გაკვირვებაზე, ასე რამ გადაგრია?!_ჩაიკისკისა ტალღამ.
და ვაჟიც გამოტყდა, იმისთვის, რომ დიანა ცოლობაზე დამთახმნდეს, სოფელს ჩემი ნანადირევი უნდა შეშურდესო…
სხვის გაკვირვებას რას ეძებ, თუ თავი ოხრად დაგრჩა, ან დიანა, შენს ვაჟკაცობას, რას გაიგებს, თუ აქედან ვერ გააღწევო…¬კვლავ შეეცადა მის შეფხიზლებას, უხილავი სივრცის ბინადარი.
_კარგი, ასე იყოს…_ბოლოს, თითქოსდა გონს მოეგო, თავისებურად გონჩახერგილი მონადირე,_გატანაში, მომეხმარე და ერთ კურდღელი შენი იყოს…_ამაყად შესთავაზა.
მაშ, შენი ჭკუით მე მეტი არა ვღირვარო, დაიწკრიალა ნაირფერადი ტალღამ, რომელიც, იმავ დროს, ყველგან, ყველაფერში ერთდროულად მიმოჰქროდა.
მონადირე მიზანსწაფული კაცი იყო. ჰოდა, რაკი დაიჟინა, მდიდრული ნანადირევით სოფელი უნდა გავაკვიროო, ძალღონე არ დაიშურა, ზურგზსა და მხრებზე ფრინველებისა და ტახის წამოკიდება მოახერხა და თავისი გუმანით სოფლისკენ იქცია პირი; უღრანიდან გასაღწევად გზა გააგრძელა. იმედთ იყო სავსე, დაღლა არ ეტყობოდა, არც შიოდა… მიდიოდა და მიდიოდა… თითქოს ტყეს თავი დააღწია, მაგრამ სოფელი არ ჩანდა. სოფელი კი არა, საერთოდ არც არაფერი ჩანდა და მისი ფიქრი და სურვილი, უკიდეგანო სიცარიელეში ფართხალებდა.
ყველაფერი გამქრალა?!”ძლივსღა მოახერხა გაოცება.
_ჰო, შენმა დრომ მიგატოვა… მაგრამ თუ მგძნობიარედ ინატრებ იმას, სადაც დაბრუნება გინდოდა, შენეულ სინამდვილეს დაეწევი…_ფიქრში, კვლავ შეეშველა იდუმალი ტალღა.
მონადირე შეეცადა ერთ დროს, მისთვის, თითქოსდა ახლობელი გარემო წარმოედგინა, მაგრამ მხოლოდ მკრთალი ფრაგმენტები გაუკრთა თვალწინ…
_ზედაპირულად გიცხოვრია, ზედაპირულად გყვარებია, სოფელთანაც ზერელე ურთიერთობა გქონია… მისი სატკივარი გულთან არ მიგქონდა, ჰოდა, ვერც სამშობლოს განიცდიდი… ერთ მოგონებასაც, კი ვერ ჩაჰბერე სიცოცხლის სული… არც ის ქალი გყვარებია გულით, მხოლოდ მისი გარეგნობა გიტაცებდა…_არ დააყოვნა ”ელესამ”.
_რას ამბობ, ისე მინდოდა გამკვირვებისგან ხალხს პირი დაეღო…
_მერე, ყველაფერს შინ შეზიდავდი… ზოგს შებოლავდი, ზოგს დაამარილებდი, ზამთრის მარაგს შეამზადებდი…_თავისებურად ჩაუნისკარტა ტალღამ,__აგერ შენ და აგერ შენი ნანადირევი, დააღე პირი, ხალისს, რომ დაკარგავ, უმალვე არარად იქცევი…_
და უშნოდ პირდაღებული კაცი, იდუმალმაც მიატოვა, ისიც რამდენიმე წამი, რადგან ერთ დროს ბრმად მიზანდასახული, ახლა კი გაწბილებული მონადირე, ნანადირევს, თავისდა მოულოდნელად ამრეზით დააცქერდა.
ამასობაში ჩამობნელდა და გადაღლილს, იქვე, ფეხზე მდგომს, ღრმად ჩაეძინა. ძილ-ღვიძილში, თითქოსდა სრულ სიცარიელეში გადაინაცვლა. დამფრთხალი, ხელების ცეცებით ცდილობდა გზის გაგნებას. მაგრამ, ყოველ წამს იმ უსზღვრო სიცარიელის შეგრძნება თრგუნავდა.
უცებ ძალიან, ძალიან, ძალიან დაძაბა მზერა და შორიახლო, რაღაც უცნაურ პაწაკინტელა ნაირფერად არსებას ”ჩაავლო”.
”ჯადოსნური ტალღა”, გაიფიქრა უნებლიეთ და იგრძნო უხილავ სამყაროს მობინადრე არსებამ, მის საშველად შეყოვნდა… (ანუ დამზერადი გახდა).
_ელესა?!_ისე წარმოთქვა მონადირემ, თითქოს, კარგა ხნის უნახავ ნაცნობს გადაეყარაო.
_დროზე გააღწიე აქედან…_წკრიალა ხმით გააფრთხილა მან.
_გათენდეს და მერე ვინ დამიშლის…გზას გავიგნებ და შუადღემდე შინ ვიქნები…_იმედიანად გაეპასუხა იგი.
_აქ, არც არასდროს გათენდება, თუ ნანადირევს, თავს არ მიანებებ… ცოდვა გაგიათასმაგდება და შენს დროს აცდები_მიუარაკა ”ელესამ”.
_რას უნდა ავცდე, გათენდება და…_არაფრის დტოვება არ უნდოდა, ისევ მისი ნანადირევით გაკვირვებულ თანასოფლელთა ”აღტაცებები” ელანდებოდა…
ჩვეული თვალისთვის უხილავი ნაწილაკი კი, თავს არ ანებებდა, ცდილობდა აეხსნა, რომ დროთა აღრევის წამს იგი, სხვა სამყაროში მოხვდა, სადაც, ენერგიისა და სულის გარდა სხვა რამის ტარება მიუღებელი იყო.
მონადირე თავგამოდებით ესიტყვებოდა… თან თავისთვის ფიქრობდა, რა შტერი ვინმეა, ბედმა გამიღიმა, მალე მთელმა სოფელმა საუკეთესო მონადირედ უნდა მაღიაროს, ეს კი, რაებს მელაქლაქებაო…
_კი მაგრამ, სხვის გაკვირვებაზე, ასე რამ გადაგრია?!_ჩაიკისკისა ტალღამ.
და ვაჟიც გამოტყდა, იმისთვის, რომ დიანა ცოლობაზე დამთახმნდეს, სოფელს ჩემი ნანადირევი უნდა შეშურდესო…
სხვის გაკვირვებას რას ეძებ, თუ თავი ოხრად დაგრჩა, ან დიანა, შენს ვაჟკაცობას, რას გაიგებს, თუ აქედან ვერ გააღწევო…¬კვლავ შეეცადა მის შეფხიზლებას, უხილავი სივრცის ბინადარი.
_კარგი, ასე იყოს…_ბოლოს, თითქოსდა გონს მოეგო, თავისებურად გონჩახერგილი მონადირე,_გატანაში, მომეხმარე და ერთ კურდღელი შენი იყოს…_ამაყად შესთავაზა.
მაშ, შენი ჭკუით მე მეტი არა ვღირვარო, დაიწკრიალა ნაირფერადი ტალღამ, რომელიც, იმავ დროს, ყველგან, ყველაფერში ერთდროულად მიმოჰქროდა.
მონადირე მიზანსწაფული კაცი იყო. ჰოდა, რაკი დაიჟინა, მდიდრული ნანადირევით სოფელი უნდა გავაკვიროო, ძალღონე არ დაიშურა, ზურგზსა და მხრებზე ფრინველებისა და ტახის წამოკიდება მოახერხა და თავისი გუმანით სოფლისკენ იქცია პირი; უღრანიდან გასაღწევად გზა გააგრძელა. იმედთ იყო სავსე, დაღლა არ ეტყობოდა, არც შიოდა… მიდიოდა და მიდიოდა… თითქოს ტყეს თავი დააღწია, მაგრამ სოფელი არ ჩანდა. სოფელი კი არა, საერთოდ არც არაფერი ჩანდა და მისი ფიქრი და სურვილი, უკიდეგანო სიცარიელეში ფართხალებდა.
ყველაფერი გამქრალა?!”ძლივსღა მოახერხა გაოცება.
_ჰო, შენმა დრომ მიგატოვა… მაგრამ თუ მგძნობიარედ ინატრებ იმას, სადაც დაბრუნება გინდოდა, შენეულ სინამდვილეს დაეწევი…_ფიქრში, კვლავ შეეშველა იდუმალი ტალღა.
მონადირე შეეცადა ერთ დროს, მისთვის, თითქოსდა ახლობელი გარემო წარმოედგინა, მაგრამ მხოლოდ მკრთალი ფრაგმენტები გაუკრთა თვალწინ…
_ზედაპირულად გიცხოვრია, ზედაპირულად გყვარებია, სოფელთანაც ზერელე ურთიერთობა გქონია… მისი სატკივარი გულთან არ მიგქონდა, ჰოდა, ვერც სამშობლოს განიცდიდი… ერთ მოგონებასაც, კი ვერ ჩაჰბერე სიცოცხლის სული… არც ის ქალი გყვარებია გულით, მხოლოდ მისი გარეგნობა გიტაცებდა…_არ დააყოვნა ”ელესამ”.
_რას ამბობ, ისე მინდოდა გამკვირვებისგან ხალხს პირი დაეღო…
_მერე, ყველაფერს შინ შეზიდავდი… ზოგს შებოლავდი, ზოგს დაამარილებდი, ზამთრის მარაგს შეამზადებდი…_თავისებურად ჩაუნისკარტა ტალღამ,__აგერ შენ და აგერ შენი ნანადირევი, დააღე პირი, ხალისს, რომ დაკარგავ, უმალვე არარად იქცევი…_
და უშნოდ პირდაღებული კაცი, იდუმალმაც მიატოვა, ისიც რამდენიმე წამი, რადგან ერთ დროს ბრმად მიზანდასახული, ახლა კი გაწბილებული მონადირე, ნანადირევს, თავისდა მოულოდნელად ამრეზით დააცქერდა.
ჯ.გ.
*
ინგლისურ ენაზე ნათარგმანები _
CHIBITTO, THE DISGRACED MONGREL
A tale
Chibitto, the disgraced dog, was immensely disgraced…
He never brushed his teeth, never took a bath, and, as a rule, slaked his thirst from puddles… and he grew up a very saucy and insolent dog…
You have to know that, in his homeland, all the living beings satisfied their hunger and slaked their thirst by inhaling the scent of grass, leaves, flowers, sea waves, fruit and the like…
Chib, as he was called in his “puppy-hood”, never brushed his teeth, never took a bath, and slaked his thirst from dirty pools…
That’s why he couldn’t tell various scents from each other, and didn’t care a pin for the sweet odor of spring.
Besides, he, the greedy thing, hunted birdies and chickens, and, very often, lifted eggs out of the nest on the sly…
Chibitto was disgracing the fragrant island… he set a bad example to other puppies carried away with discerning various scents and odors, and, one fine day, according to the decision of the council of elders, he was sent into exile. They stupefied him with the balmy winds, threw him in the boat that had no oars… and the boat sailed along the swift currents making a labyrinth around the island…
Chib came to himself on a certain forsaken shore. He bravely jumped out of the boat, gave his usual impudent bark, looked around with defiance, seeking for the victim he could bully… and, all of a sudden, How-How, a lousy mongrel appeared from the shrubs, and greeted him with an amiable bark. Chib snarled at him, and was about to snap at his neck with his sharp teeth when How-How rubbed against his legs… Chibp smelt some rancid odor…
It delighted him as he guessed the lousy creature and he were tarred with the same brush. He gave a loud bark, and made for the heart of the continent…
How-How, too, saw he had to do with an immensely impudent being, and followed him like a true lickspittle…
On their way, they met other dogs, and they, too, admitted Chibitto’s advantages. In a day or two, he was chosen a “chair-dog” of the pack consisting of creatures from distant lands. As for How-How, he was appointed to a post of a “sneak-in-chief”…
Most of the respectable dogs of the village were annoyed on seeing a pack of mongrels, and set about the warning bark.
But a few light-minded creatures were gripped with curiosity, joined the nasty pack, and promised How-How to help him in disgracing Cicino, the brave rooster…
How-How hoped he could succeed in setting that boaster on Chibitto, in other words, on the dark-eyed being… and that the dark-eyed being, in his turn, would bite his head off.
How-How outran his chums in order to lure the rooster from the yard: he was sure to hang about the place in solitude or watch the garden.
How-How slipped skillfully in the familiar yard, greeted, not without flattery, the variegated hens pacing the lawn, and was about to ask them with a false smile where Cicino was, when, all at once, the rooster standing arrogantly on the stump, flapped his wings and shouted at the sooty thing:
“Sure, you’ve come to make your apologies to me… but you just look at yourself! You’d better lick off the dirt from your mug…”
The mongrel was startled, he couldn’t utter a single word for quite a while, and at last, ventured to mumble:
“Yes, I’ve come… I wanted to make my apologies long ago, but those mongrels didn’t let me do that. Look at them waiting at the gates. Upon my word, I crave for getting rid of them,” and he set about licking his sooty mouth with great zeal.
The brave and “fast-winged” rooster guessed that things were not getting on well, gave a shrill crow, jumped down from the stump, and made for the gates.
Cicino, the smart rooster, was immensely smart in word and deed: he liked to wash his beak, to flap his wings shaking off the dust, and to polish his spurs while digging up the ground.
His nicely arranged golden crest shone and glittered…
The pack of mongrels waited at the gates. Their mouths watered on seeing the fat hens.
The dark-eyed mongrel Chibitto held up his head, and sniffed at the air rather suspiciously. Then he strolled round the yard, found an opening in the hedge, and, in no time, was ready to catch a fat hen digging the ground…
Meanwhile, the bold rooster turned round, flew like an arrow towards the mongrel, pecked at his head several times, and pulled out his hair. Then he was quick about flying up and “landed” near the nest of wasps on a tree at the roadside.
The injured mongrel spun round, and then, rushed up to the flock of hens cackling with curiosity.
They scattered in a twinkling of an eye… The brave rooster, with a shrill crow, threw up Chibitto’s stinking hair at the wasps dozing in their nest, and darted away to save the hens…
The horrid smell of Chibitto’s hair made the wasps fly out of the nest…
Soon, they were ready for the attack…
Some of them assaulted the disgraced mongrel, one wasp flew into his ear and stung him bitterly, others stung him mercilessly under the tail… and the rest of them drove away the mongrels lingering about the place…
The only creature they spared for Cicino’s sake was How-How, the lousy mongrel trembling at the wall…
The air was pierced with buzzing noise… Chibitto, the immensely disgraced mongrel, dashed away with a horrible whimper.
About twenty not less injured mongrels followed him barking.
Cicino went on crowing arrogantly… the scared and ashamed creature, How-How, made up his mind to turn over a new leaf: he wanted to live like other respectable dogs…
Chibitto splashed down in the river, stood under the waterfall, and didn’t step aside until washing away all the dirt…
Suddenly, he felt he wanted to go home… to the place where all the dogs had been brushing their teeth since their puppy-hood… where everyone took a bath and mastered the rules of inhaling various smells…
He swam down along the river, reached the seashore, and made his utmost to sniff at the balmy wind blowing from the sea… he was to find the way to the sweet-smelling island surrounded by the labyrinth of currents…
But, you know, he had a special – an odd sense of smell: he couldn’t feel the vivifying fragrance of the waves, to say nothing about the scent of the distant island shrouded in winds…He had a good nose just for a stinking carrion…
He couldn’t guess from where the wind blew, and had no idea about the kinds of winds and the directions of their gusts and rushes…
He barked, he howled, but succeeded neither in smelling nor in making out the direction of gusts.
At last, all exhausted and fatigued, he went and lay on the shore…
Night fell, the moon beamed in the sky… Chibitto slept soundly…
All at once, Terracco, the crawfish, the celebrated charity-monger, showed up. He was the most experienced physician among all the crawfishes of the region…
“You just look at this disgraced mongrel! Chibitto cries for his peaceful puppy-hood, craves for discerning various scents, but he doesn’t seem to know that his dream won’t come true until he washes and cleans out his mouth and nostrils… His jaws and nose stink with the smell of carrion… how can he smell any fragrance?” said the crawfish mockingly.
Then he put in motion his ten legs, made the soundly sleeping mongrel open his jaws, and with the help of his nippers, gave his mouth a good cleaning. Being through with that, he tickled him in the nostrils, and when Chibitto set about sneezing, he splashed water at him with his ten legs, and told him to take slow and deep breaths.
Chibitto almost came out of his sleep. Half-awake, he mused over his puppy-hood, and did his utmost to breathe in the fragrance of the sea.
Then he came out of his sleep once and for all… immediately made friends with Terracco, and wishing to get back to his country, set about training under the direction of the crawfish.
It was no joke to restore the lost years…but he did his best to gain the dignity peculiar to the inhabitants of the fragrant island…
He already kept on brushing his teeth at dawn and at nightfall, drank just pure water, and mastered the science of smelling… Soon he could tell winds from each other, found out all about the breeze… his eyes, too, cleared up, and no one ventured to call him “dark-eyed” any longer…
Terracco trained him with more zeal and diligence for the distant voyage, and taught him everything to the smallest detail about the undercurrents, because the way towards the fragrant island was surrounded by the labyrinth of such currents, but, as luck would have it, the celebrated physician didn’t remember the origin and names of some winds and currents himself…
Even the baby-inhabitants of the fragrant island were aware of such trifles… but Chibitto, first, had to get there…
Terracco hoped that in his own homeland, too, lived smart little ones who would willingly inform Chibitto about the origin, names and directions of different winds and currents…
And then, some day, they, too, together with the immensely disgraced mongrel Chibitto, would visit the fragrant island, the place where all the living beings satisfied their hunger and slaked their thirst by breathing in the scent of grass, leaves, flowers, sea waves, fruit, and the like…
THE ELEPHANT CALF WHO GULPED DOWN THE LAKE
AND THE SHEAT-FISH STUCK IN THE AQUARIUM
A tale
Chibitto, the disgraced dog, was immensely disgraced…
He never brushed his teeth, never took a bath, and, as a rule, slaked his thirst from puddles… and he grew up a very saucy and insolent dog…
You have to know that, in his homeland, all the living beings satisfied their hunger and slaked their thirst by inhaling the scent of grass, leaves, flowers, sea waves, fruit and the like…
Chib, as he was called in his “puppy-hood”, never brushed his teeth, never took a bath, and slaked his thirst from dirty pools…
That’s why he couldn’t tell various scents from each other, and didn’t care a pin for the sweet odor of spring.
Besides, he, the greedy thing, hunted birdies and chickens, and, very often, lifted eggs out of the nest on the sly…
Chibitto was disgracing the fragrant island… he set a bad example to other puppies carried away with discerning various scents and odors, and, one fine day, according to the decision of the council of elders, he was sent into exile. They stupefied him with the balmy winds, threw him in the boat that had no oars… and the boat sailed along the swift currents making a labyrinth around the island…
Chib came to himself on a certain forsaken shore. He bravely jumped out of the boat, gave his usual impudent bark, looked around with defiance, seeking for the victim he could bully… and, all of a sudden, How-How, a lousy mongrel appeared from the shrubs, and greeted him with an amiable bark. Chib snarled at him, and was about to snap at his neck with his sharp teeth when How-How rubbed against his legs… Chibp smelt some rancid odor…
It delighted him as he guessed the lousy creature and he were tarred with the same brush. He gave a loud bark, and made for the heart of the continent…
How-How, too, saw he had to do with an immensely impudent being, and followed him like a true lickspittle…
On their way, they met other dogs, and they, too, admitted Chibitto’s advantages. In a day or two, he was chosen a “chair-dog” of the pack consisting of creatures from distant lands. As for How-How, he was appointed to a post of a “sneak-in-chief”…
Most of the respectable dogs of the village were annoyed on seeing a pack of mongrels, and set about the warning bark.
But a few light-minded creatures were gripped with curiosity, joined the nasty pack, and promised How-How to help him in disgracing Cicino, the brave rooster…
How-How hoped he could succeed in setting that boaster on Chibitto, in other words, on the dark-eyed being… and that the dark-eyed being, in his turn, would bite his head off.
How-How outran his chums in order to lure the rooster from the yard: he was sure to hang about the place in solitude or watch the garden.
How-How slipped skillfully in the familiar yard, greeted, not without flattery, the variegated hens pacing the lawn, and was about to ask them with a false smile where Cicino was, when, all at once, the rooster standing arrogantly on the stump, flapped his wings and shouted at the sooty thing:
“Sure, you’ve come to make your apologies to me… but you just look at yourself! You’d better lick off the dirt from your mug…”
The mongrel was startled, he couldn’t utter a single word for quite a while, and at last, ventured to mumble:
“Yes, I’ve come… I wanted to make my apologies long ago, but those mongrels didn’t let me do that. Look at them waiting at the gates. Upon my word, I crave for getting rid of them,” and he set about licking his sooty mouth with great zeal.
The brave and “fast-winged” rooster guessed that things were not getting on well, gave a shrill crow, jumped down from the stump, and made for the gates.
Cicino, the smart rooster, was immensely smart in word and deed: he liked to wash his beak, to flap his wings shaking off the dust, and to polish his spurs while digging up the ground.
His nicely arranged golden crest shone and glittered…
The pack of mongrels waited at the gates. Their mouths watered on seeing the fat hens.
The dark-eyed mongrel Chibitto held up his head, and sniffed at the air rather suspiciously. Then he strolled round the yard, found an opening in the hedge, and, in no time, was ready to catch a fat hen digging the ground…
Meanwhile, the bold rooster turned round, flew like an arrow towards the mongrel, pecked at his head several times, and pulled out his hair. Then he was quick about flying up and “landed” near the nest of wasps on a tree at the roadside.
The injured mongrel spun round, and then, rushed up to the flock of hens cackling with curiosity.
They scattered in a twinkling of an eye… The brave rooster, with a shrill crow, threw up Chibitto’s stinking hair at the wasps dozing in their nest, and darted away to save the hens…
The horrid smell of Chibitto’s hair made the wasps fly out of the nest…
Soon, they were ready for the attack…
Some of them assaulted the disgraced mongrel, one wasp flew into his ear and stung him bitterly, others stung him mercilessly under the tail… and the rest of them drove away the mongrels lingering about the place…
The only creature they spared for Cicino’s sake was How-How, the lousy mongrel trembling at the wall…
The air was pierced with buzzing noise… Chibitto, the immensely disgraced mongrel, dashed away with a horrible whimper.
About twenty not less injured mongrels followed him barking.
Cicino went on crowing arrogantly… the scared and ashamed creature, How-How, made up his mind to turn over a new leaf: he wanted to live like other respectable dogs…
Chibitto splashed down in the river, stood under the waterfall, and didn’t step aside until washing away all the dirt…
Suddenly, he felt he wanted to go home… to the place where all the dogs had been brushing their teeth since their puppy-hood… where everyone took a bath and mastered the rules of inhaling various smells…
He swam down along the river, reached the seashore, and made his utmost to sniff at the balmy wind blowing from the sea… he was to find the way to the sweet-smelling island surrounded by the labyrinth of currents…
But, you know, he had a special – an odd sense of smell: he couldn’t feel the vivifying fragrance of the waves, to say nothing about the scent of the distant island shrouded in winds…He had a good nose just for a stinking carrion…
He couldn’t guess from where the wind blew, and had no idea about the kinds of winds and the directions of their gusts and rushes…
He barked, he howled, but succeeded neither in smelling nor in making out the direction of gusts.
At last, all exhausted and fatigued, he went and lay on the shore…
Night fell, the moon beamed in the sky… Chibitto slept soundly…
All at once, Terracco, the crawfish, the celebrated charity-monger, showed up. He was the most experienced physician among all the crawfishes of the region…
“You just look at this disgraced mongrel! Chibitto cries for his peaceful puppy-hood, craves for discerning various scents, but he doesn’t seem to know that his dream won’t come true until he washes and cleans out his mouth and nostrils… His jaws and nose stink with the smell of carrion… how can he smell any fragrance?” said the crawfish mockingly.
Then he put in motion his ten legs, made the soundly sleeping mongrel open his jaws, and with the help of his nippers, gave his mouth a good cleaning. Being through with that, he tickled him in the nostrils, and when Chibitto set about sneezing, he splashed water at him with his ten legs, and told him to take slow and deep breaths.
Chibitto almost came out of his sleep. Half-awake, he mused over his puppy-hood, and did his utmost to breathe in the fragrance of the sea.
Then he came out of his sleep once and for all… immediately made friends with Terracco, and wishing to get back to his country, set about training under the direction of the crawfish.
It was no joke to restore the lost years…but he did his best to gain the dignity peculiar to the inhabitants of the fragrant island…
He already kept on brushing his teeth at dawn and at nightfall, drank just pure water, and mastered the science of smelling… Soon he could tell winds from each other, found out all about the breeze… his eyes, too, cleared up, and no one ventured to call him “dark-eyed” any longer…
Terracco trained him with more zeal and diligence for the distant voyage, and taught him everything to the smallest detail about the undercurrents, because the way towards the fragrant island was surrounded by the labyrinth of such currents, but, as luck would have it, the celebrated physician didn’t remember the origin and names of some winds and currents himself…
Even the baby-inhabitants of the fragrant island were aware of such trifles… but Chibitto, first, had to get there…
Terracco hoped that in his own homeland, too, lived smart little ones who would willingly inform Chibitto about the origin, names and directions of different winds and currents…
And then, some day, they, too, together with the immensely disgraced mongrel Chibitto, would visit the fragrant island, the place where all the living beings satisfied their hunger and slaked their thirst by breathing in the scent of grass, leaves, flowers, sea waves, fruit, and the like…
THE ELEPHANT CALF WHO GULPED DOWN THE LAKE
AND THE SHEAT-FISH STUCK IN THE AQUARIUM
A tale
The donkey, the young of camel and the elephant calf dwelt at the tiny lake, and grew up imitating and “mirroring” each other…
The donkey’s parents, Daddy-Ass and Mummy-Ass, worked as laborers nearby. The little camel’s dad and mum, Camillio and Camille, were often sent on a mission, and they had to entrust their child to the neighbors’ care for months. The elephant calf’s pop and mom, Elphie and Mammothie, together with other elephants, worked as lumbermen near the lake.
The little ones often stayed alone, and kept on telling incredible stories about their parents. According to those fables, Mummy-Ass had bravely kicked the greedy wolf … Camille had saved a wicked man buried in the desert sands… and that man had made up his mind to enslave her… Elphie and Mammothie had caught a huge tree torn up by the roots “thanks to tornado” – the malicious wind going to drift it towards the nearby villa, and aim it at Annitta and Jacomandro’s hammock…
The very event seemed no fable at all, as the children often treated the elephant calf to various tasty eatables, but let’s forget it… because they had been kind to the donkey and the little camel as well…
The donkey, the little camel and the elephant calf did their utmost to entertain their guests, and like nice hosts, often gave circus performances at the bank of the tiny lake…
But, one fine day, the elephant calf guessed the kids were bored with all kinds of performances, and didn’t enjoy jumping at the bank and splashing water over each other any longer… and he decided to invite them to a distant voyage…
“There, on the other side of the lake, near the rushy bank, is a source of a long river… the river flows into the sea, and the sea, in its turn, of course, flows into the ocean,” started his speech the elephant calf.
He was sure to know such things better than his friends did, as his parents, Elphie and Mammothie, kept on dragging logs in those parts…
That’s why the little ones were certain the voyage would be rather long. To the elephant calf’s mind, Jacomandro might have made a proper captain of the expedition.
The donkey, though he was not good at braying yet, expressed his consent by sneezing.
Jacomandro didn’t hesitate, and agreed to be a captain at once, but thought it wise to declare:
“The ship needs a ship’s boy (or a girl), and Annitta is just born for that. She’ll climb the mast skillfully and hoist the sail in no time.” Annitta, being a smart and cheerful girl, encouraged her friends, gladly accepted the post of a ship’s girl, and almost announced herself a captain. Among the trees on the slope, she chose a young, but tall ash-tree for the mast.
The elephant calf, too, was not long in thinking. To his mind, too, they had to begin with the mast. He tried to tear up by the roots the flexible ash-tree with his trunk, but the young tree, infuriated at such violence, made up its mind to teach him a good lesson and spanked him with its top. The elephant calf, seized with panic, fell head over heels, splashed down in the water… and lay there on his back…
All at once, the donkey who craved for growing into an ass brayed desperately:
“Look, our elephant has built a ship, and sails away leaving us here!” Then he jumped on the elephant calf’s belly…
“I’ll be the navigator!” shouted the donkey with assurance.
The little camel stopped grazing. All of a sudden, he remembered his breed was called “the ship of the desert”, and he jumped onto the elephant calf’s belly, yelling: “No, no! I have to be a navigator!”
“O dear! Daddy, help!” whimpered the elephant calf calling his dad, Mammothie.
Annitta shouted at them furiously: “You must be ashamed of sailing away without your captain!” She gripped her brother’s hand, and, thanks to a great leap forward, they found themselves on the donkey and little camel’s backs.
Jacomandro’s right foot, together with Annitta’s left one, happened to rest between the little camel’s humps, and, accordingly, Annita’s right foot and Jacomandro’s left one – on the donkey’s back… in short, they stood with their backs to each other.
“Helm to the right!’ commanded the captain.
“Helm to the port!” insisted the ship’s girl.
On hearing that, the elephant calf made up his mind not to disappoint his friends who thought themselves on a vessel, and he, immediately, turned into a ship. He stopped calling his daddy – Mammothie, set on move his trunk, gave a loud trumpet, flapped his ears, and swam away…
“Here is the mast!” shouted Annitta on seeing the trunk rising above the surface of the lake. The girl was immensely glad. In no time, she tied her kerchief around the trunk, took a magnifier from her pocket, and started to investigate arrogantly the surroundings with it, as if it were field glasses. Then she stared with pride at the sail hoisted on the elephant calf’s trunk… She, rather ingeniously, thought it proper to embroider an emblem of the sun on the sail, and directed the glowing magnifier to it.
The kerchief began to flame…
“Fire… help somebody!” yelled the donkey remaining at his post. The scared elephant calf forgot he had been a vessel and had to ship the passengers. All of a sudden, he turned into a fire engine, splashed down his trunk together with the flaming kerchief, that is to say, the blazing mast, in the lake, drank off the water at one draught, and then, utterly swollen, found himself on the bottom of the lake, together with his crew…
All the fish on the bottom of the lake and other petty water-dwellers started to squeal: “Help! We’re dying!”
The elephant calf wanted to gush out the water, but the kerchief had stuck in his trunk, and he lay there like a huge wineskin.
“Look at the bottom of the lake! How littered it is! What have they not thrown down here!” complained Annitta.
“Leave the bottom of the lake alone! I say, if the elephant doesn’t gush out the water in time, all these poor fish will die!” said Jacomandro angrily.
“No, not all of them… there I see an upset aquarium. Somebody must have thrown it in the lake, there’s still some water in it. Those who get into it will be saved!” shouted the donkey addressing the little camel, for some reason.
On hearing that, all the fish made for the aquarium… they desperately made their way towards it, pushing each other mercilessly. One lusty sheat-fish, very good at bullying the little and weak, swept away all the fish with his tail, dug out the sand with his head, and got into the “shelter”… but stuck there, and splashed out the water. All the hopes of the little fish have fallen to the ground.
The swollen elephant was sure to choke any time…
Meanwhile, Jacomandro, utterly pitying the fish, grew quite reasonable and commanded:
“Attention! Now I’ll start counting, and on hearing “three” all the crew is to leap up and jump onto the elephant with all its might!”
He started to count. The crew leaped up at once, but Annitta happened to jump up very high, Jacomandro – not so high… then the donkey proved to be quite dodgy, the little camel – rather clumsy… and, of course, he was the first to jump on the elephant calf. The unlucky donkey hung like a sack between his humps. Jacomandro found himself on the donkey’s back, and Anitta sprang on Jacomandro’s shoulders.
In a twinkling of an eye, the kerchief stuck in the elephant calf’s trunk, merely, flew out of it, and water flowed from his belly like a fountain…
The lake again turned into a lake… the fountain had gushed out just in time and saved the water-dwellers…
Then all of them floated up to the surface, and, being through with their voyage, swam towards the bank.
“Here is a real hero, our captain! He has saved the lake together with its dwellers!” shouted Annitta admiring her brother’s smartness.
“Yes, the lake is saved, but what about my poor bruised belly?” grumbled the elephant calf… and, all of a sudden, the sheat-fish, stuck in the aquarium and tied to the trunk with his moustache, started to shriek: “Where are you dragging me? Do you think me one of these puny fish?”
The elephant calf was gripped with panic once again. He stood on his hind legs, and at the sight of the sheat-fish, merely, went off his head: he fell on his back and again was turned into a ship.
“Look, the elephant has built a ship, and is sailing away leaving us here!” brayed the donkey like a grown-up ass.
And the events reoccurred… the little camel and the donkey jumped on the elephant calf’s belly like flees, Annitta sprang on the little camel’s back, Jacomandro – on the donkey’s…
“Hoist the mast!” commanded the captain. The elephant calf raised his trunk obediently, the sheat-fish stuck in the aquarium again went off his head: “Dear me! What chaps! I don’t want to voyage with you at all!” And he lashed the trunk with his moustache. The elephant calf trumpeted and sent the sheat-fish, together with his aquarium, right down to the bottom of the lake.
“Don’t want to be encaged! Don’t want to be stuck!” whined the lusty sheat-fish.
“It serves you right… the greedy creature bullying the weak has it come to him!” squealed the little fish swimming round the aquarium and gloating over his misfortune… The elephant calf was sure to reach the rushy bank in no time. He hoped there wouldn’t exist the source of the fancied river “flowing into the sea.” He kept on repeating to himself: “Upon my word, if ever I turn into a little elephant, I’ll take care not to tell lies!”
Prince Siamo’s Wooden Spoon
The donkey’s parents, Daddy-Ass and Mummy-Ass, worked as laborers nearby. The little camel’s dad and mum, Camillio and Camille, were often sent on a mission, and they had to entrust their child to the neighbors’ care for months. The elephant calf’s pop and mom, Elphie and Mammothie, together with other elephants, worked as lumbermen near the lake.
The little ones often stayed alone, and kept on telling incredible stories about their parents. According to those fables, Mummy-Ass had bravely kicked the greedy wolf … Camille had saved a wicked man buried in the desert sands… and that man had made up his mind to enslave her… Elphie and Mammothie had caught a huge tree torn up by the roots “thanks to tornado” – the malicious wind going to drift it towards the nearby villa, and aim it at Annitta and Jacomandro’s hammock…
The very event seemed no fable at all, as the children often treated the elephant calf to various tasty eatables, but let’s forget it… because they had been kind to the donkey and the little camel as well…
The donkey, the little camel and the elephant calf did their utmost to entertain their guests, and like nice hosts, often gave circus performances at the bank of the tiny lake…
But, one fine day, the elephant calf guessed the kids were bored with all kinds of performances, and didn’t enjoy jumping at the bank and splashing water over each other any longer… and he decided to invite them to a distant voyage…
“There, on the other side of the lake, near the rushy bank, is a source of a long river… the river flows into the sea, and the sea, in its turn, of course, flows into the ocean,” started his speech the elephant calf.
He was sure to know such things better than his friends did, as his parents, Elphie and Mammothie, kept on dragging logs in those parts…
That’s why the little ones were certain the voyage would be rather long. To the elephant calf’s mind, Jacomandro might have made a proper captain of the expedition.
The donkey, though he was not good at braying yet, expressed his consent by sneezing.
Jacomandro didn’t hesitate, and agreed to be a captain at once, but thought it wise to declare:
“The ship needs a ship’s boy (or a girl), and Annitta is just born for that. She’ll climb the mast skillfully and hoist the sail in no time.” Annitta, being a smart and cheerful girl, encouraged her friends, gladly accepted the post of a ship’s girl, and almost announced herself a captain. Among the trees on the slope, she chose a young, but tall ash-tree for the mast.
The elephant calf, too, was not long in thinking. To his mind, too, they had to begin with the mast. He tried to tear up by the roots the flexible ash-tree with his trunk, but the young tree, infuriated at such violence, made up its mind to teach him a good lesson and spanked him with its top. The elephant calf, seized with panic, fell head over heels, splashed down in the water… and lay there on his back…
All at once, the donkey who craved for growing into an ass brayed desperately:
“Look, our elephant has built a ship, and sails away leaving us here!” Then he jumped on the elephant calf’s belly…
“I’ll be the navigator!” shouted the donkey with assurance.
The little camel stopped grazing. All of a sudden, he remembered his breed was called “the ship of the desert”, and he jumped onto the elephant calf’s belly, yelling: “No, no! I have to be a navigator!”
“O dear! Daddy, help!” whimpered the elephant calf calling his dad, Mammothie.
Annitta shouted at them furiously: “You must be ashamed of sailing away without your captain!” She gripped her brother’s hand, and, thanks to a great leap forward, they found themselves on the donkey and little camel’s backs.
Jacomandro’s right foot, together with Annitta’s left one, happened to rest between the little camel’s humps, and, accordingly, Annita’s right foot and Jacomandro’s left one – on the donkey’s back… in short, they stood with their backs to each other.
“Helm to the right!’ commanded the captain.
“Helm to the port!” insisted the ship’s girl.
On hearing that, the elephant calf made up his mind not to disappoint his friends who thought themselves on a vessel, and he, immediately, turned into a ship. He stopped calling his daddy – Mammothie, set on move his trunk, gave a loud trumpet, flapped his ears, and swam away…
“Here is the mast!” shouted Annitta on seeing the trunk rising above the surface of the lake. The girl was immensely glad. In no time, she tied her kerchief around the trunk, took a magnifier from her pocket, and started to investigate arrogantly the surroundings with it, as if it were field glasses. Then she stared with pride at the sail hoisted on the elephant calf’s trunk… She, rather ingeniously, thought it proper to embroider an emblem of the sun on the sail, and directed the glowing magnifier to it.
The kerchief began to flame…
“Fire… help somebody!” yelled the donkey remaining at his post. The scared elephant calf forgot he had been a vessel and had to ship the passengers. All of a sudden, he turned into a fire engine, splashed down his trunk together with the flaming kerchief, that is to say, the blazing mast, in the lake, drank off the water at one draught, and then, utterly swollen, found himself on the bottom of the lake, together with his crew…
All the fish on the bottom of the lake and other petty water-dwellers started to squeal: “Help! We’re dying!”
The elephant calf wanted to gush out the water, but the kerchief had stuck in his trunk, and he lay there like a huge wineskin.
“Look at the bottom of the lake! How littered it is! What have they not thrown down here!” complained Annitta.
“Leave the bottom of the lake alone! I say, if the elephant doesn’t gush out the water in time, all these poor fish will die!” said Jacomandro angrily.
“No, not all of them… there I see an upset aquarium. Somebody must have thrown it in the lake, there’s still some water in it. Those who get into it will be saved!” shouted the donkey addressing the little camel, for some reason.
On hearing that, all the fish made for the aquarium… they desperately made their way towards it, pushing each other mercilessly. One lusty sheat-fish, very good at bullying the little and weak, swept away all the fish with his tail, dug out the sand with his head, and got into the “shelter”… but stuck there, and splashed out the water. All the hopes of the little fish have fallen to the ground.
The swollen elephant was sure to choke any time…
Meanwhile, Jacomandro, utterly pitying the fish, grew quite reasonable and commanded:
“Attention! Now I’ll start counting, and on hearing “three” all the crew is to leap up and jump onto the elephant with all its might!”
He started to count. The crew leaped up at once, but Annitta happened to jump up very high, Jacomandro – not so high… then the donkey proved to be quite dodgy, the little camel – rather clumsy… and, of course, he was the first to jump on the elephant calf. The unlucky donkey hung like a sack between his humps. Jacomandro found himself on the donkey’s back, and Anitta sprang on Jacomandro’s shoulders.
In a twinkling of an eye, the kerchief stuck in the elephant calf’s trunk, merely, flew out of it, and water flowed from his belly like a fountain…
The lake again turned into a lake… the fountain had gushed out just in time and saved the water-dwellers…
Then all of them floated up to the surface, and, being through with their voyage, swam towards the bank.
“Here is a real hero, our captain! He has saved the lake together with its dwellers!” shouted Annitta admiring her brother’s smartness.
“Yes, the lake is saved, but what about my poor bruised belly?” grumbled the elephant calf… and, all of a sudden, the sheat-fish, stuck in the aquarium and tied to the trunk with his moustache, started to shriek: “Where are you dragging me? Do you think me one of these puny fish?”
The elephant calf was gripped with panic once again. He stood on his hind legs, and at the sight of the sheat-fish, merely, went off his head: he fell on his back and again was turned into a ship.
“Look, the elephant has built a ship, and is sailing away leaving us here!” brayed the donkey like a grown-up ass.
And the events reoccurred… the little camel and the donkey jumped on the elephant calf’s belly like flees, Annitta sprang on the little camel’s back, Jacomandro – on the donkey’s…
“Hoist the mast!” commanded the captain. The elephant calf raised his trunk obediently, the sheat-fish stuck in the aquarium again went off his head: “Dear me! What chaps! I don’t want to voyage with you at all!” And he lashed the trunk with his moustache. The elephant calf trumpeted and sent the sheat-fish, together with his aquarium, right down to the bottom of the lake.
“Don’t want to be encaged! Don’t want to be stuck!” whined the lusty sheat-fish.
“It serves you right… the greedy creature bullying the weak has it come to him!” squealed the little fish swimming round the aquarium and gloating over his misfortune… The elephant calf was sure to reach the rushy bank in no time. He hoped there wouldn’t exist the source of the fancied river “flowing into the sea.” He kept on repeating to himself: “Upon my word, if ever I turn into a little elephant, I’ll take care not to tell lies!”
Prince Siamo’s Wooden Spoon
A tale
As a rule, Prince Siamo was seated with great love and care at the place of honor of the ancient and immensely long table…
The table was always marvelously laid.
Twelve times twelve servants, notable for their neatness and obedience, attended him with utter diligence and zeal, but Prince Siamo ate unwillingly his breakfast, dinner or supper, as he was the only soul to sit at the table.
Despite that, according to the ancient tradition, the table was set for twelve times twelve persons, that is to say, for the twelve representatives of the dynasty’s twelve noble families…
The very number was required to express the “perfect perfection” of the court.
True, Prince Siamo was the only representative of the dynasty to have escaped hard times, but the ancient tradition of setting the table was a compulsory etiquette with them…
The guest attendant fussed about as if he had to treat to delicious eatables a lot of messengers, guests and those, bringing all kinds of gifts and presents.
The master of ceremonies, too, who had to keep strictly the established order, never lost courage, and seated the prince at the table laid for twelve times twelve persons with great respect… as if in front of the noblemen invited to the party.
It must be mentioned, that according to the etiquette of that country, the amount of the cutlery intended for each person considerably beat that of other countries.
When to the table overloaded with numerous golden and silver plates and china, deep dishes for broth and the like, bowls, saucers, spoons, knives and forks, ladles, tiny shovels, nutcrackers, all kinds of cutters, pincers, golden and silver tumblers and glasses, cups, mugs, goblets, wine-glasses, serviettes, paper napkins and other trifles, at counting of which even the most experienced butler would be at a loss, were added a lot of eatables for twelve times twelve persons – fowl, veal and venison, soups, pies and garnish, fish and vegetables, cheese cakes and corn bread, piquant sauces, pastry, sweets, marmalade and jam, various kinds of fruit, tea, coffee, cocoa, lemonade and other refreshing and soft drinks, the young prince sat there with bated breath.
But it couldn’t be helped… such an overloaded table was considered the symbol of the power of Siamo Dynasty, and he wasn’t to breakfast, dine or sup otherwise…
What is more, according to the etiquette, he had to take fruit or delicious eatables with proper tiny shovels, spoons or forks, and then, taste all of them with the right tablespoons and teaspoons.
While picking up the cutlery he thought that he was given the weapons of the court warriors, a spear of two meters length or an immensely heavy sword with utterly massive edges. No wonder he was seized with such a feeling, because, after his breakfast he was to practice the art of war, and had to put on a heavy helmet and the thickest armor…
If, at times, he intended to take something with his hand, the servants wearing patterned gloves, were quick about slipping into his fingers (of course, on the sly) the right shovel and forks with two, three, or seven prongs.
The thing is that the prince wasn’t to touch with his hand the food and fruit offered by the servants, though it was customary to eat all the “chow” prepared by the same hands…
The young man, bored with such ceremonies, in spite of being a prince, was utterly dispirited. He slept very badly, and kept on wondering how to get rid of those twelve times twelve fancied table-companions and the siege of cutlery, ladles, spoons, goblets and the like…
Once, he woke up at midnight very excited. He got up, slipped by the dozing guard just in his nightshirt, and walked along the candle-lit passage.
Then he turned the corner and, all at once, found himself in the kingdom of dishes, in other words, in the cellar full of different kinds of bowls, dinner and tea service and cutlery.
Prince Siamo eyed discontentedly the shelves overloaded with dishes, and was about to leave the place when, all of a sudden, he caught sight of a very beautiful chest.
He went up to it, removed its lid, and saw there a lot of wooden spoons.
He touched some of them with curiosity, and, unintentionally, started to look for the distinguished one… and succeeded in finding it…
In no time, he came across an ancient, “mysteriously” beautiful, glowing wooden spoon.
He picked it up with a heartthrob, cleaned with the sleeve of his nightshirt, and saw on its handle the totem of his dynasty – the “sky scraping” tree, sparkling with all the colors of the rainbow.
All of a sudden, the spoon stirred, and Prince Siamo smelt an utterly tempting odor… He was about to make for the kitchen, when the spoon moved about in the air, and performed with great skill the dynasty’s sacred trick of combat.
Prince Siamo, too, quite unintentionally, mirrored the action.
Then the spoon showed him another trick. The prince again trusted himself to the spoon without any hesitation, and started to practise by moonlight. After that, the spoon seated on his open palm, and again turned into a common wooden spoon, hinting that it was time to rest.
Prince Siamo printed a tender kiss on it, hid it away in his bosom, and went to his bedroom humming to himself.
That night he slept soundly.
When he woke up, he tried to recall his dream… but could just feel the instantaneous encouraging quiver caused by the voice heard in his sleep…
Suddenly he recalled it was a wooden spoon. He took it out of his bosom and printed another kiss on the place where the dynasty’s totem – the rainbow tree was carved out.
Then he dressed without his servant’s help, washed his hands and face and, bright and cheerful, went to the kitchen.
The servants seemed embarrassed, and followed him hanging their heads.
Even the master of ceremonies, who was to keep strictly the established order, was startled to see the prince so bright and cheerful…
Prince Siamo, standing at the edge of the immensely long table, prayed to God for mercy, and then, before sinking in the gilded armchair, took the wooden spoon out of his bosom, cleaned it carefully with a napkin, printed a tender kiss on its handle, and put it gently on the table.
On seeing the wooden spoon the butler was seized with panic, the master of ceremonies, too, held his breath for a while and said in a trembling voice: “It doesn’t become Your Highness to eat with that spoon…”
“My spoon and I know better what’s what,” replied the prince, smiling broadly, and started to eat his soup with the wooden spoon with great appetite. The servants stood stock-still… Then the master of ceremonies came to himself and sent for the “Warder-in-Chief.”
Prince Siamo helped himself to his soup with such delight as if caressing the wooden spoon… and the spoon, in its turn, vaguely reminded him of something…
The Warder-in-Chief came in – a white-bearded, broad shouldered old man holding a staff in his hand. He had been a true servant to Prince Siamo’s grandfather long time ago.
The staff had a tiger head for a knob.
Prince Siamo looked with an unintentional distrust at the staff – the thing considered the sign of authority, and, all of a sudden, remembered that in that very dream the wooden spoon called to his mother, who seemed to have been locked up somewhere in a dungeon. And its mother was a beautiful glowing royal spoon serving as a staff to the representative of the dynasty in the remote past.
The Grand Vizier blessed Prince Siamo with great esteem, wished him a good appetite, and uttered with usual dignity:
“This miserable spoon mustn’t touch Your Highness’ lips.”
Prince Siamo ignored his words, but the vizier, once more, delicately reminded him about the royal etiquette.
For quite a while, Prince Siamo went on eating his soup in silence, but then, when the Warder-in-Chief ventured to come up very close to him and was about to report on that notorious royal etiquette, the youth stopped eating and replied:
“You are sadly mistaken! My great ancestors helped themselves with this very spoon before the dynasty was formed… In those times, the mother of this very spoon – the royal spoon, the symbol of sincere hospitality – might have been carved on our State Emblem, but seemingly, a certain arrogant king thought that beneath his dignity, and instead of the rainbow tree, the mother spoon and the heavenly flower, had carved the sharp-toothed tiger, an arbalest, and a huge fist on it.”
“The rainbow tree, you say?” asked the old man in surprise. “How do you know about it?” Then he eyed attentively the spoon, and seemed to have guessed something. “Yes, I must admit that I’ve heard from your great-grandfather about that tree… It was considered the ancestor of Siamo Dynasty…
After the rain, when the sun shone brightly, a lot of rainbows flew up from its branches and started to flutter about… the like found the like, blended with each other, and then they disappeared… but if the unlike couple remained in the sky, the father tree called them and when they landed, he turned them into a sapling… I’ve heard that all the things carved out of the branches of that very tree possessed a magic power… No, I’ve never set eyes on that magic tree…” The vizier seemed justifying himself. “Your great-grandfather hasn’t seen it either… I remember him tell that his great-great-grandfather was the one to have seen the garden of the rainbow trees… That garden bloomed beyond the mountain, on the present burnt valley, in the first estate of your dynasty… and then the nine-headed dragon being cross with the flying rainbow came down from the sky… and burnt up the whole valley with his fiery tongues…” The vizier saw he had given away too much and stopped.
Prince Siamo rinsed the spoon in the bowl of warm water the servant had brought in, dried it, and, self-confidently, hid it away in his bosom.
Then he thanked God for the food, and turned to the Warder-in-Chief:
“Listen to my command! From now on, no twelve times twelve fancied noblemen and the like… no unnecessary food, sweets and liquors, no spare plates, cups, glasses, cutlery and such mere show… Let most of my servants go to workshops, and master some useful professions,” then he looked searchingly at the Warder-in-Chief, and before he could object to all this, added, decisively: “You’d better tell me more about that fiery-and-venomous dragon, I see you’re hiding something from me…”
The old man hesitated, but the prince’s solemn and searching look attained its object…
“Yes… even now he dwells in the dynasty’s former palace… most of his time, he spends lying and dozing, and each year, as soon as spring comes, he lets the poisonous fire out and, once again, destroys by it the burnt valley, taking care that not a single rainbow tree should grow… Unfortunately, many betrayers and traitors serve him… they live on remains of his meals, and insist on his coming and blotting us out,” he complained, and then, added boldly: “But don’t think us sitting idle… we regularly take safety measures to prevent him from coming to our parts… we send him all the eatables prepared according to the royal etiquette…
“What humiliation, what come-down!” shouted Prince Siamo with annoyance.
“But, in return, no one ventures to assault us from behind that mountain, neither from the seashore, for the dragon, as soon as he smells trouble, lets out the fire-storm and then, there appear such waves that…”
“Thus, we’re saved by our slavery… If you were such poor warriors and so bad at fighting why did you change the symbols on the State Emblem?” asked the prince looking mockingly at the vizier seized with secret pride. “The rainbow tree, the royal spoon and the heavenly flower were sure to express the divine power… and you, thanks to your arrogance, preferred the open-mouthed tiger, an arbalest and a huge fist to them… brought into fashion pompous ammunition and made the army inactive!” Prince Siamo, unwillingly, scolded the vizier as if he was to blame for all that…
“We thought it untimely for you to know all that, but your wise discourse has encouraged me. I see you’re no kid any longer, and very soon, by the mutual consent of the elders, you’ll be crowned…” concluded the experienced and smart courtier in a voice showing obedience.
“Only when the rainbow tree garden appears in our country”, announced boldly the prince.
Then he rose and said: “And now, I am going to visit the former estates of Siamo Dynasty!”
The whole court began to worry… The Great Viziers – the Commander-in-Chief, the Master of Horses, the Admiral of the Fleet, the Warder and others – were thrown into a flatter.
The master of royal stables and armor begged him to mount one of his best horses, but Prince Siamo announced that he wouldn’t have anyone accompany him, and forbade his servants to watch him…
He said with his usual enthusiasm and inspiration that if necessary, he’d get weapons and a steed himself. Then he hurried out of the yard…
The only thing he fetched with was the magic spoon hidden in his bosom.
The spoon seemed to sing to him about his ancestors’ the heroic deeds…
In spite of the immensely hot summer day, he felt cheerful and walked away humming…
When he reached the summit of the mountain, he beheld a glittering castle in the distance. His heart melted with joy and he, impatiently, went down the slope.
Soon he was tortured by thirst, and the request escaped his lips:
“O wooden spoon, my dear friend, will you show me the way to the brook?”
He felt that the spoon hidden away in his bosom dropped a hint, and he, too, trusting the intuition, found himself on the path that led him to the brook, but it couldn’t be called a brook… as it kept on dripping pitiably.
Somehow, he slaked his thirst and, all at once, felt he was hungry as a wolf.
He looked round, and saw that the trees with crooked branches resembled no trees at all… they were almost stripped off the leaves, to say nothing of the fruit…
The prince was a bit startled. “I see the dragon’s fiery poison has destroyed not only the rainbow garden, but all the surroundings to boot,” he thought and begged, most humbly, the wooden spoon to help him in getting some food…
Intuitively he found himself in the garden hidden in the forest that seemed thoroughly destroyed because of the lack of water, and the owner, too, was certain to have abandoned it long ago… but the prince came across a vine, and the grapes gave him some strength.
After satisfying his hunger, he saw he needed the wooden spoon’s advice: “O wooden spoon, tell me what I can do about that dragon”.
“You just go ahead, and you’ll guess it on your way,” said the spoon and he, too, followed his advice…
Feeling that he was free as air, Prince Siamo was immensely cheered up. At times, it seemed to him he had been in captivity and was set free later… it seemed to him he had abandoned the troops of plates, ladles, cutlery, goblets, wine-glasses, and the like…
But later, he was troubled by the multitude of the so-called guests he ran into…
All of them looked like visitors, indeed, but their behavior showed they had no idea of what a guest was. They kept on plundering all they could… and, it must be said, that not much was left there to plunder…
Once they almost robbed him.
The prince took out his spoon, but the wooden spoon didn’t stir at all…
The robbers burst out in laughter, they were sure the miserable spoon couldn’t harm them, but, all at once, Prince Siamo saw he had to act. He recalled the art of war… he used the spoon as a weapon, and did it so skillfully that the robbers had no time to use their swords and arbalests…
When he came down the slope, he saw the valley all dried up and full of cracks, thanks to the draught.
He ran into shepherds who looked very sad, and kept on watching a few sheep, cows and a miserable horse survived.
Expressing his sympathy, he asked them what the trouble was.
“O, you just look at us! We can not plough and till the land… the cattle is perished, our families are starving, and soon this place will be turned into a desert…”
The prince was immensely touched. “And doesn’t the court send relief to you?”
“They don’t care a pin! After the hard times they haven’t set eyes on the place beyond the mountain. They keep themselves with the wealth got from the diamond mines, and people say so much food is thrown away after Prince Siamo’s meals that it could support all the inhabitants of our region. The only heir of the dynasty is said absolutely disfigured by gulping down all he can… and no one cares about people, they all crave for fawning upon the dragon…” replied a wrinkle-faced old man and added: “All their heroic deeds I’ve heard about seem to be fables made up by the court writers…”
Prince Siamo looked utterly ashamed. He eyed the half-famished horse and, without thinking twice, told the shepherds:
“You just lend me your horse. I’m going to the dwelling of that fiery dragon to restore the rainbow garden. When I’m back you’ll be rewarded…
“This miserable horse is of little use! Besides, we’ve seen many gone to those parts, but not a soul returned. We’re sure to lose even this creature, to say nothing of the reward. In a day or two we’re going to kill it… we can live on its meat for a week,” replied a young man a bit rudely.
But the old man looked searchingly at Prince Siamo and said: “As he had mentioned the rainbow garden, he mustn’t be a simpleton or a common fellow. Let him take the horse… fortune may smile upon us.”
Prince Siamo thanked the old man, and promised him not to let them down. All of a sudden, he darted away, found himself on the back of the horse in no time, seized him by the mane with one hand, took the wooden spoon out of his pocket with the other, and waved it in the air.
The shepherds gaped at him, and then started to giggle… “Look at him waving the wooden spoon like a sword,” said one of them mockingly.
“The man seems a bit touched, and we’re sure to lose the horse… have you ever heard anyone fight with a spoon?” asked another with indignation.
Only the wrinkle-faced old man guessed something and said gently:
“The spoon has been known a symbol of wealth since the beginning of time, and wealth is of different kinds – wealth differs from wealth… If a man is brave and courageous, he can defeat an enemy with a thing that seems ordinary at first sight, turning it into the mightiest weapon…
The horse, too, as if inspired by some invisible power, strained every nerve, leapt forward, and galloped away at full speed like a true steed…
The nine-headed dragon smelt trouble and thrust his nine heads out of the nine windows of the palace.
The traitors rushed out, and assaulted Prince Siamo with their arbalests…
The wooden spoon, in a twinkling of an eye, started to spin round the horse and sent the arrows back to the enemy.
It fought with all its heart, as it knew that in the dungeon of the palace was locked up the mother-spoon – the royal spoon kneading magic food and seasoning all kinds of dishes…
Prince Siamo galloped his horse turned into a steed round the palace, and aimed the wooden spoon at the dragon’s nine heads in turn…
“What makes him fool with that spoon?” asked the heads one another, and having nothing against being entertained, stared with curiosity at the wooden spoon smelling of the marvelous dishes prepared at the court.
“Here’s a gift from the palace, I hope you enjoy it,” exclaimed the prince.
The greedy dragon craned his nine necks.
The heads with dribbling mouths craved for licking the spoon smelling of the desired eatables, but Prince Siamo galloping round the palace, brought the spoon closer to all the nine heads in turn and, in the end, succeeded in stupefying and putting them into hypnotic sleep…
The steed, too, without wasting time, kept on jumping up high round the palace and smashing with his hoofs all the nine heads of the dragon…
The rescued traitors fell on their knees, and threw themselves on the prince’s mercy…
“The royal spoon!” demanded Prince Siamo.
The wooden spoon started to dance with joy, and sang tunefully to the prince:
“Here comes the herald,
The messenger,
The skilled runner,
The kind angel.
He is nimble, agile
And quick,
And he brings
The castle keys…
And the mother spoon,
The marvelous spoon,
Kneading the food,
Seasoning each dish
With care and relish,
The guard of all the virtues
Of the world
At the Will
Of the Lord of Lords.”
Soon, the messenger itself showed up, carrying the glowing mother spoon. Prince Siamo galloped by at full speed and got the spoon…
All at once, the whole surroundings were brightened up, and the marvelous rainbow garden with trees reaching the sky, appeared around the palace.
The meeting of the mother and its child – the royal spoon and the wooden spoon – was a sight for sore eyes…
Then the rainbows flew up to the sky from the branches, the beautiful flower appeared in the heavens, and all the surroundings turned green… the brooks again started to babble… the birds in the sky and the animals on the land commenced to multiply…
People hiding themselves in caves, came out in broad day-shine fearlessly, breathed with relief, and went back to their ancestors’ estates…
The masters of the famished horse got a herd of thoroughbred steeds…
Hosts looked like hosts. The irksome guests fled the palace…
All of a sudden, the wooden spoon flew up to the sky, neared the heavenly flower and bowed its head to it. An immensely beautiful lass fluttered out of the flower, and mounted the handle of the wooden spoon. The spoon, in its turn, flew back to the prince and said joyously:
“Here is the princess of the Rainbow-Land! From now on, you’re engaged… As fate has willed it, you’d been engaged long ago… before you were born…”
The prince, enchanted by the princess’ beauty, bowed to the sky in obedience, and asked his bride to a dance to the music pealing from the rainbow…
On the State Emblem of Siamo Dynasty, again appeared the symbols of wealth, power and hearty hospitality – the mother spoon, the rainbow tree and the heavenly flower…
As for the wooden spoon, it helped Prince Siamo in putting the worldly affairs in order…
If God shows mercy to you, and you’re faithful to the way of life of your ancestors, even the mere wooden spoon will defend you and save you from danger…” said the royal spoon in a whisper.
The table was always marvelously laid.
Twelve times twelve servants, notable for their neatness and obedience, attended him with utter diligence and zeal, but Prince Siamo ate unwillingly his breakfast, dinner or supper, as he was the only soul to sit at the table.
Despite that, according to the ancient tradition, the table was set for twelve times twelve persons, that is to say, for the twelve representatives of the dynasty’s twelve noble families…
The very number was required to express the “perfect perfection” of the court.
True, Prince Siamo was the only representative of the dynasty to have escaped hard times, but the ancient tradition of setting the table was a compulsory etiquette with them…
The guest attendant fussed about as if he had to treat to delicious eatables a lot of messengers, guests and those, bringing all kinds of gifts and presents.
The master of ceremonies, too, who had to keep strictly the established order, never lost courage, and seated the prince at the table laid for twelve times twelve persons with great respect… as if in front of the noblemen invited to the party.
It must be mentioned, that according to the etiquette of that country, the amount of the cutlery intended for each person considerably beat that of other countries.
When to the table overloaded with numerous golden and silver plates and china, deep dishes for broth and the like, bowls, saucers, spoons, knives and forks, ladles, tiny shovels, nutcrackers, all kinds of cutters, pincers, golden and silver tumblers and glasses, cups, mugs, goblets, wine-glasses, serviettes, paper napkins and other trifles, at counting of which even the most experienced butler would be at a loss, were added a lot of eatables for twelve times twelve persons – fowl, veal and venison, soups, pies and garnish, fish and vegetables, cheese cakes and corn bread, piquant sauces, pastry, sweets, marmalade and jam, various kinds of fruit, tea, coffee, cocoa, lemonade and other refreshing and soft drinks, the young prince sat there with bated breath.
But it couldn’t be helped… such an overloaded table was considered the symbol of the power of Siamo Dynasty, and he wasn’t to breakfast, dine or sup otherwise…
What is more, according to the etiquette, he had to take fruit or delicious eatables with proper tiny shovels, spoons or forks, and then, taste all of them with the right tablespoons and teaspoons.
While picking up the cutlery he thought that he was given the weapons of the court warriors, a spear of two meters length or an immensely heavy sword with utterly massive edges. No wonder he was seized with such a feeling, because, after his breakfast he was to practice the art of war, and had to put on a heavy helmet and the thickest armor…
If, at times, he intended to take something with his hand, the servants wearing patterned gloves, were quick about slipping into his fingers (of course, on the sly) the right shovel and forks with two, three, or seven prongs.
The thing is that the prince wasn’t to touch with his hand the food and fruit offered by the servants, though it was customary to eat all the “chow” prepared by the same hands…
The young man, bored with such ceremonies, in spite of being a prince, was utterly dispirited. He slept very badly, and kept on wondering how to get rid of those twelve times twelve fancied table-companions and the siege of cutlery, ladles, spoons, goblets and the like…
Once, he woke up at midnight very excited. He got up, slipped by the dozing guard just in his nightshirt, and walked along the candle-lit passage.
Then he turned the corner and, all at once, found himself in the kingdom of dishes, in other words, in the cellar full of different kinds of bowls, dinner and tea service and cutlery.
Prince Siamo eyed discontentedly the shelves overloaded with dishes, and was about to leave the place when, all of a sudden, he caught sight of a very beautiful chest.
He went up to it, removed its lid, and saw there a lot of wooden spoons.
He touched some of them with curiosity, and, unintentionally, started to look for the distinguished one… and succeeded in finding it…
In no time, he came across an ancient, “mysteriously” beautiful, glowing wooden spoon.
He picked it up with a heartthrob, cleaned with the sleeve of his nightshirt, and saw on its handle the totem of his dynasty – the “sky scraping” tree, sparkling with all the colors of the rainbow.
All of a sudden, the spoon stirred, and Prince Siamo smelt an utterly tempting odor… He was about to make for the kitchen, when the spoon moved about in the air, and performed with great skill the dynasty’s sacred trick of combat.
Prince Siamo, too, quite unintentionally, mirrored the action.
Then the spoon showed him another trick. The prince again trusted himself to the spoon without any hesitation, and started to practise by moonlight. After that, the spoon seated on his open palm, and again turned into a common wooden spoon, hinting that it was time to rest.
Prince Siamo printed a tender kiss on it, hid it away in his bosom, and went to his bedroom humming to himself.
That night he slept soundly.
When he woke up, he tried to recall his dream… but could just feel the instantaneous encouraging quiver caused by the voice heard in his sleep…
Suddenly he recalled it was a wooden spoon. He took it out of his bosom and printed another kiss on the place where the dynasty’s totem – the rainbow tree was carved out.
Then he dressed without his servant’s help, washed his hands and face and, bright and cheerful, went to the kitchen.
The servants seemed embarrassed, and followed him hanging their heads.
Even the master of ceremonies, who was to keep strictly the established order, was startled to see the prince so bright and cheerful…
Prince Siamo, standing at the edge of the immensely long table, prayed to God for mercy, and then, before sinking in the gilded armchair, took the wooden spoon out of his bosom, cleaned it carefully with a napkin, printed a tender kiss on its handle, and put it gently on the table.
On seeing the wooden spoon the butler was seized with panic, the master of ceremonies, too, held his breath for a while and said in a trembling voice: “It doesn’t become Your Highness to eat with that spoon…”
“My spoon and I know better what’s what,” replied the prince, smiling broadly, and started to eat his soup with the wooden spoon with great appetite. The servants stood stock-still… Then the master of ceremonies came to himself and sent for the “Warder-in-Chief.”
Prince Siamo helped himself to his soup with such delight as if caressing the wooden spoon… and the spoon, in its turn, vaguely reminded him of something…
The Warder-in-Chief came in – a white-bearded, broad shouldered old man holding a staff in his hand. He had been a true servant to Prince Siamo’s grandfather long time ago.
The staff had a tiger head for a knob.
Prince Siamo looked with an unintentional distrust at the staff – the thing considered the sign of authority, and, all of a sudden, remembered that in that very dream the wooden spoon called to his mother, who seemed to have been locked up somewhere in a dungeon. And its mother was a beautiful glowing royal spoon serving as a staff to the representative of the dynasty in the remote past.
The Grand Vizier blessed Prince Siamo with great esteem, wished him a good appetite, and uttered with usual dignity:
“This miserable spoon mustn’t touch Your Highness’ lips.”
Prince Siamo ignored his words, but the vizier, once more, delicately reminded him about the royal etiquette.
For quite a while, Prince Siamo went on eating his soup in silence, but then, when the Warder-in-Chief ventured to come up very close to him and was about to report on that notorious royal etiquette, the youth stopped eating and replied:
“You are sadly mistaken! My great ancestors helped themselves with this very spoon before the dynasty was formed… In those times, the mother of this very spoon – the royal spoon, the symbol of sincere hospitality – might have been carved on our State Emblem, but seemingly, a certain arrogant king thought that beneath his dignity, and instead of the rainbow tree, the mother spoon and the heavenly flower, had carved the sharp-toothed tiger, an arbalest, and a huge fist on it.”
“The rainbow tree, you say?” asked the old man in surprise. “How do you know about it?” Then he eyed attentively the spoon, and seemed to have guessed something. “Yes, I must admit that I’ve heard from your great-grandfather about that tree… It was considered the ancestor of Siamo Dynasty…
After the rain, when the sun shone brightly, a lot of rainbows flew up from its branches and started to flutter about… the like found the like, blended with each other, and then they disappeared… but if the unlike couple remained in the sky, the father tree called them and when they landed, he turned them into a sapling… I’ve heard that all the things carved out of the branches of that very tree possessed a magic power… No, I’ve never set eyes on that magic tree…” The vizier seemed justifying himself. “Your great-grandfather hasn’t seen it either… I remember him tell that his great-great-grandfather was the one to have seen the garden of the rainbow trees… That garden bloomed beyond the mountain, on the present burnt valley, in the first estate of your dynasty… and then the nine-headed dragon being cross with the flying rainbow came down from the sky… and burnt up the whole valley with his fiery tongues…” The vizier saw he had given away too much and stopped.
Prince Siamo rinsed the spoon in the bowl of warm water the servant had brought in, dried it, and, self-confidently, hid it away in his bosom.
Then he thanked God for the food, and turned to the Warder-in-Chief:
“Listen to my command! From now on, no twelve times twelve fancied noblemen and the like… no unnecessary food, sweets and liquors, no spare plates, cups, glasses, cutlery and such mere show… Let most of my servants go to workshops, and master some useful professions,” then he looked searchingly at the Warder-in-Chief, and before he could object to all this, added, decisively: “You’d better tell me more about that fiery-and-venomous dragon, I see you’re hiding something from me…”
The old man hesitated, but the prince’s solemn and searching look attained its object…
“Yes… even now he dwells in the dynasty’s former palace… most of his time, he spends lying and dozing, and each year, as soon as spring comes, he lets the poisonous fire out and, once again, destroys by it the burnt valley, taking care that not a single rainbow tree should grow… Unfortunately, many betrayers and traitors serve him… they live on remains of his meals, and insist on his coming and blotting us out,” he complained, and then, added boldly: “But don’t think us sitting idle… we regularly take safety measures to prevent him from coming to our parts… we send him all the eatables prepared according to the royal etiquette…
“What humiliation, what come-down!” shouted Prince Siamo with annoyance.
“But, in return, no one ventures to assault us from behind that mountain, neither from the seashore, for the dragon, as soon as he smells trouble, lets out the fire-storm and then, there appear such waves that…”
“Thus, we’re saved by our slavery… If you were such poor warriors and so bad at fighting why did you change the symbols on the State Emblem?” asked the prince looking mockingly at the vizier seized with secret pride. “The rainbow tree, the royal spoon and the heavenly flower were sure to express the divine power… and you, thanks to your arrogance, preferred the open-mouthed tiger, an arbalest and a huge fist to them… brought into fashion pompous ammunition and made the army inactive!” Prince Siamo, unwillingly, scolded the vizier as if he was to blame for all that…
“We thought it untimely for you to know all that, but your wise discourse has encouraged me. I see you’re no kid any longer, and very soon, by the mutual consent of the elders, you’ll be crowned…” concluded the experienced and smart courtier in a voice showing obedience.
“Only when the rainbow tree garden appears in our country”, announced boldly the prince.
Then he rose and said: “And now, I am going to visit the former estates of Siamo Dynasty!”
The whole court began to worry… The Great Viziers – the Commander-in-Chief, the Master of Horses, the Admiral of the Fleet, the Warder and others – were thrown into a flatter.
The master of royal stables and armor begged him to mount one of his best horses, but Prince Siamo announced that he wouldn’t have anyone accompany him, and forbade his servants to watch him…
He said with his usual enthusiasm and inspiration that if necessary, he’d get weapons and a steed himself. Then he hurried out of the yard…
The only thing he fetched with was the magic spoon hidden in his bosom.
The spoon seemed to sing to him about his ancestors’ the heroic deeds…
In spite of the immensely hot summer day, he felt cheerful and walked away humming…
When he reached the summit of the mountain, he beheld a glittering castle in the distance. His heart melted with joy and he, impatiently, went down the slope.
Soon he was tortured by thirst, and the request escaped his lips:
“O wooden spoon, my dear friend, will you show me the way to the brook?”
He felt that the spoon hidden away in his bosom dropped a hint, and he, too, trusting the intuition, found himself on the path that led him to the brook, but it couldn’t be called a brook… as it kept on dripping pitiably.
Somehow, he slaked his thirst and, all at once, felt he was hungry as a wolf.
He looked round, and saw that the trees with crooked branches resembled no trees at all… they were almost stripped off the leaves, to say nothing of the fruit…
The prince was a bit startled. “I see the dragon’s fiery poison has destroyed not only the rainbow garden, but all the surroundings to boot,” he thought and begged, most humbly, the wooden spoon to help him in getting some food…
Intuitively he found himself in the garden hidden in the forest that seemed thoroughly destroyed because of the lack of water, and the owner, too, was certain to have abandoned it long ago… but the prince came across a vine, and the grapes gave him some strength.
After satisfying his hunger, he saw he needed the wooden spoon’s advice: “O wooden spoon, tell me what I can do about that dragon”.
“You just go ahead, and you’ll guess it on your way,” said the spoon and he, too, followed his advice…
Feeling that he was free as air, Prince Siamo was immensely cheered up. At times, it seemed to him he had been in captivity and was set free later… it seemed to him he had abandoned the troops of plates, ladles, cutlery, goblets, wine-glasses, and the like…
But later, he was troubled by the multitude of the so-called guests he ran into…
All of them looked like visitors, indeed, but their behavior showed they had no idea of what a guest was. They kept on plundering all they could… and, it must be said, that not much was left there to plunder…
Once they almost robbed him.
The prince took out his spoon, but the wooden spoon didn’t stir at all…
The robbers burst out in laughter, they were sure the miserable spoon couldn’t harm them, but, all at once, Prince Siamo saw he had to act. He recalled the art of war… he used the spoon as a weapon, and did it so skillfully that the robbers had no time to use their swords and arbalests…
When he came down the slope, he saw the valley all dried up and full of cracks, thanks to the draught.
He ran into shepherds who looked very sad, and kept on watching a few sheep, cows and a miserable horse survived.
Expressing his sympathy, he asked them what the trouble was.
“O, you just look at us! We can not plough and till the land… the cattle is perished, our families are starving, and soon this place will be turned into a desert…”
The prince was immensely touched. “And doesn’t the court send relief to you?”
“They don’t care a pin! After the hard times they haven’t set eyes on the place beyond the mountain. They keep themselves with the wealth got from the diamond mines, and people say so much food is thrown away after Prince Siamo’s meals that it could support all the inhabitants of our region. The only heir of the dynasty is said absolutely disfigured by gulping down all he can… and no one cares about people, they all crave for fawning upon the dragon…” replied a wrinkle-faced old man and added: “All their heroic deeds I’ve heard about seem to be fables made up by the court writers…”
Prince Siamo looked utterly ashamed. He eyed the half-famished horse and, without thinking twice, told the shepherds:
“You just lend me your horse. I’m going to the dwelling of that fiery dragon to restore the rainbow garden. When I’m back you’ll be rewarded…
“This miserable horse is of little use! Besides, we’ve seen many gone to those parts, but not a soul returned. We’re sure to lose even this creature, to say nothing of the reward. In a day or two we’re going to kill it… we can live on its meat for a week,” replied a young man a bit rudely.
But the old man looked searchingly at Prince Siamo and said: “As he had mentioned the rainbow garden, he mustn’t be a simpleton or a common fellow. Let him take the horse… fortune may smile upon us.”
Prince Siamo thanked the old man, and promised him not to let them down. All of a sudden, he darted away, found himself on the back of the horse in no time, seized him by the mane with one hand, took the wooden spoon out of his pocket with the other, and waved it in the air.
The shepherds gaped at him, and then started to giggle… “Look at him waving the wooden spoon like a sword,” said one of them mockingly.
“The man seems a bit touched, and we’re sure to lose the horse… have you ever heard anyone fight with a spoon?” asked another with indignation.
Only the wrinkle-faced old man guessed something and said gently:
“The spoon has been known a symbol of wealth since the beginning of time, and wealth is of different kinds – wealth differs from wealth… If a man is brave and courageous, he can defeat an enemy with a thing that seems ordinary at first sight, turning it into the mightiest weapon…
The horse, too, as if inspired by some invisible power, strained every nerve, leapt forward, and galloped away at full speed like a true steed…
The nine-headed dragon smelt trouble and thrust his nine heads out of the nine windows of the palace.
The traitors rushed out, and assaulted Prince Siamo with their arbalests…
The wooden spoon, in a twinkling of an eye, started to spin round the horse and sent the arrows back to the enemy.
It fought with all its heart, as it knew that in the dungeon of the palace was locked up the mother-spoon – the royal spoon kneading magic food and seasoning all kinds of dishes…
Prince Siamo galloped his horse turned into a steed round the palace, and aimed the wooden spoon at the dragon’s nine heads in turn…
“What makes him fool with that spoon?” asked the heads one another, and having nothing against being entertained, stared with curiosity at the wooden spoon smelling of the marvelous dishes prepared at the court.
“Here’s a gift from the palace, I hope you enjoy it,” exclaimed the prince.
The greedy dragon craned his nine necks.
The heads with dribbling mouths craved for licking the spoon smelling of the desired eatables, but Prince Siamo galloping round the palace, brought the spoon closer to all the nine heads in turn and, in the end, succeeded in stupefying and putting them into hypnotic sleep…
The steed, too, without wasting time, kept on jumping up high round the palace and smashing with his hoofs all the nine heads of the dragon…
The rescued traitors fell on their knees, and threw themselves on the prince’s mercy…
“The royal spoon!” demanded Prince Siamo.
The wooden spoon started to dance with joy, and sang tunefully to the prince:
“Here comes the herald,
The messenger,
The skilled runner,
The kind angel.
He is nimble, agile
And quick,
And he brings
The castle keys…
And the mother spoon,
The marvelous spoon,
Kneading the food,
Seasoning each dish
With care and relish,
The guard of all the virtues
Of the world
At the Will
Of the Lord of Lords.”
Soon, the messenger itself showed up, carrying the glowing mother spoon. Prince Siamo galloped by at full speed and got the spoon…
All at once, the whole surroundings were brightened up, and the marvelous rainbow garden with trees reaching the sky, appeared around the palace.
The meeting of the mother and its child – the royal spoon and the wooden spoon – was a sight for sore eyes…
Then the rainbows flew up to the sky from the branches, the beautiful flower appeared in the heavens, and all the surroundings turned green… the brooks again started to babble… the birds in the sky and the animals on the land commenced to multiply…
People hiding themselves in caves, came out in broad day-shine fearlessly, breathed with relief, and went back to their ancestors’ estates…
The masters of the famished horse got a herd of thoroughbred steeds…
Hosts looked like hosts. The irksome guests fled the palace…
All of a sudden, the wooden spoon flew up to the sky, neared the heavenly flower and bowed its head to it. An immensely beautiful lass fluttered out of the flower, and mounted the handle of the wooden spoon. The spoon, in its turn, flew back to the prince and said joyously:
“Here is the princess of the Rainbow-Land! From now on, you’re engaged… As fate has willed it, you’d been engaged long ago… before you were born…”
The prince, enchanted by the princess’ beauty, bowed to the sky in obedience, and asked his bride to a dance to the music pealing from the rainbow…
On the State Emblem of Siamo Dynasty, again appeared the symbols of wealth, power and hearty hospitality – the mother spoon, the rainbow tree and the heavenly flower…
As for the wooden spoon, it helped Prince Siamo in putting the worldly affairs in order…
If God shows mercy to you, and you’re faithful to the way of life of your ancestors, even the mere wooden spoon will defend you and save you from danger…” said the royal spoon in a whisper.
Translated by Asmat Lekiashvili
***
Комментариев нет:
Отправить комментарий